Για το καλό σου – Άλις Μίλλερ -Σχολιάζει η η ψυχολόγος- ψυχοθεραπεύτρια Έλένη Περινού.

«Για το καλό σου»

Άλις Μίλλερ

Ένα εξαιρετικό βιβλίο που σοκάρει με τις κρυμμένες αλήθειες της «μαύρης παιδαγωγικής».

Η Άλις Μίλλερ, μέσα από αληθινές ιστορίες ζωής, καταθέτει με θάρρος και αυθεντικότητα την αλήθεια που συνδέει το χτίσιμο ενός χαρακτήρα με βάση τα παιδικά του βιώματα. Κόντρα σε ένα κοινωνικό και ψυχολογικό κατεστημένο αιώνων, δεν διστάζει να αποκαλύψει τη ρίζα του προβλήματος: την κακοποίηση του παιδιού, με πρόσχημα την «καλή» ανατροφή και διαπαιδαγώγηση.

Πίσω από τη φράση της Εντολής «Τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου», ξεσκεπάζει τη διαστρέβλωση που συμβαίνει στην παιδική ψυχή, κάτω από αυτήν την απόλυτη πεποίθηση-«νόμο». Μια διαστρέβλωση που συχνά δημιουργεί ενήλικες γεμάτους μίσος για τους άλλους ή για τον ίδιο τον εαυτό. Η ευγνωμοσύνη των παιδιών προς τους γονείς για το δώρο της ζωής δεν αρκεί, ούτε αναιρεί, ούτε μπορεί να διαγράψει τις κακοποιητικές τους πράξεις προς τα παιδιά. Κι όμως, σε συναισθηματικό επίπεδο, αυτό συμβαίνει με έναν ασυνείδητο τρόπο.

Ένα παιδί που δεν μπόρεσε να εκφράσει και να βιώσει τον θυμό του, τη ζήλια, τον φόβο, τη θλίψη του, θα απωθήσει όλα αυτά τα συναισθήματα γιατί πρέπει να πιστέψει ότι ο γονιός έχει δίκιο και μόνον αυτός ξέρει ποιο είναι το σωστό. Παραδόξως, αυτά τα συναισθήματα δεν εξαφανίζονται. Περιμένουν εκεί μέχρι την ενηλικίωση και σκάνε σαν βόμβα κάποια στιγμή προς τα έξω, προβαλλόμενα στους άλλους. Ένα παιδί που ταπεινώθηκε, μαθαίνει να ταπεινώνει. Ένα παιδί που εξευτελίστηκε, μαθαίνει να εξευτελίζει. Ένα παιδί που εγκαταλείφθηκε, βιώνει ξανά το σενάριο της εγκατάλειψης. Ένα παιδί που το τρομοκράτησαν, μαθαίνει να φοβάται. Ένα παιδί που δέχτηκε βία και αυταρχισμό, μαθαίνει να γίνεται βίαιο και αυταρχικό, είτε προς τους άλλους είτε προς τον εαυτό του. Ένα παιδί που διδάχτηκε ηθικολογία, μαθαίνει να ηθικολογεί.

Η απόσχιση πλευρών του εαυτού γίνεται αυτόματα, καθώς το παιδί δεν δύναται να αγκαλιάσει και να αποδεχτεί τα απαγορευμένα συναισθήματα. Ο ενήλικος έχει την εσωτερική ελευθερία να μισήσει. Το παιδί όχι. Δεν του επιτρέπεται. Έχει αμέριστη ανοχή, εξιδανικεύει τον γονιό και, επειδή τον αγαπάει τυφλά, έρχεται αντιμέτωπο με έναν διώκτη που αγαπά κι όχι με έναν διώκτη που μισεί.

Το σενάριο επαναλαμβάνεται κατά την ενήλικη φάση με τη μορφή του ψυχαναγκασμού της επανάληψης. Το κακοποιημένο παιδί ως ενήλικας θα συνάπτει σχέσεις βασανισμού των άλλων ή του εαυτού. Η εκδραμάτιση, οι πράξεις βίας δηλαδή που λαμβάνουν χώρα στην ενήλικη ζωή, είναι απόλυτα συνδεδεμένη με τις κακοποιητικές πράξεις που δέχτηκε ως παιδί.

Ένα τραύμα από μόνο του δεν δημιουργεί ψυχοπαθολογία. Τα απωθημένα συναισθήματα όμως δημιουργούν. Ο βιωμένος θυμός, ή ακόμη και το μίσος που γίνεται συνειδητά αποδεκτό και εκφράζεται, δεν βλάπτει ποτέ.

Στην ψυχοθεραπεία, η επαφή με το τραύμα, η διάκριση και η αναγνώριση της κακοποιητικής πράξης, η επαφή με τον κρυμμένο πόνο του παιδιού οδηγούν στη βίωση του απωθημένου συναισθήματος και παύει πια η αναγκαιότητα της ασυνείδητης εκτόνωσης πάνω στους άλλους ή στον εαυτό. Γιατί, άλλο βιώνω τον θυμό μου κι άλλο τον εκτονώνω αδιάκριτα και ανεξέλεγκτα όπου βρω.

Η ενοχή κρατά το συναίσθημα θαμμένο. Η βίωση της θλίψης διαλύει τις ενοχές και ο θεραπευόμενος αναγνωρίζει επιτέλους τον πραγματικό πόνο που μάζεψε μέσα του όλα του τα χρόνια. Ο στόχος είναι η συνένωση, η συμφιλίωση όλων των κατακερματισμένων πλευρών του εαυτού.

Ένας άνθρωπος που έχει βιώσει τον κρυμμένο πόνο του παιδιού που ήταν κάποτε δεν υπάρχει περίπτωση να βλάψει κανέναν άλλον άνθρωπο. Με έναν τρόπο, η Άλις Μίλλερ μάς λέει ξεκάθαρα πως ό,τι κρατείται κρυμμένο και θαμμένο μέσα μας, σκεπασμένο με διανοητικά πέπλα και ηθικολογίες περί σωστού και καλού, λειτουργεί ανάποδα στη ζωή. Όχι μόνο δεν κρύβεται ή εξαφανίζεται αλλά αυτονομείται αποκτώντας τεράστια δύναμη και παραμονεύει να αρπάξει την εξουσία κατά την ενηλικίωση. Μας χειραγωγεί απόλυτα, εκδηλώνεται παρανοϊκά, εγκληματικά και απάνθρωπα.

Η διαδικασία ωρίμανσης βασίζεται στην αρχή να σεβόμαστε το παιδί μας, όπως σεβόμασταν κάποτε τους γονείς μας. Κι όχι να απαιτούμε τον σεβασμό με μεθόδους βίας και καταναγκασμού.

Άλις Μίλλερ