Η εικονογράφος Κριστίν Μενάρ, μιλά για τη δουλειά της με αφορμή την εικονογραφιση του παραμυθιου “Η Μάγια στη Ρωμαϊκή Αγορά”.

Η εικονογράφος Κριστίν Μενάρ μιλά για τη δουλειά της, στον politismikos.gr με αφορμή την εικονογραφιση του παραμυθιου “Η Μάγια στη Ρωμαϊκή Αγορά” το οποίο  κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πνοή.

Κυρία Μενάρ, είστε συγγραφέας και εικονογράφος βιβλίων που απευθύνονται σε παιδιά. Από που προήλθε αυτή η αγάπη για το σχέδιο, τη συγγραφή; Είχατε εικόνες από το οικογενειακό σας περιβάλλον; Μεγαλώσατε σε ένα σπίτι με βιβλία;

Μεγαλώνοντας δεν είχα πολλούς φίλους, είμαι εσωστρεφής χαρακτήρας και ποτέ δεν τα πήγα καλά με την δημιουργία σχέσεων. Αυτό σε συνδυασμό με το γεγονός ότι μεγάλωσα σε ένα ιδιαίτερα σιωπηλό σπίτι με απόμακρες και κρύες σχέσεις μεταξύ των μελών του, μου προκαλούσε πάντα ένα αίσθημα μοναξιάς. Τα βιβλία τότε, οι ιστορίες,  ήταν η μόνη μου συντροφιά και για πολλά χρόνια δεν με ενδιέφερε και δεν ασχολούμουν με τίποτα άλλο πέρα από αυτά.

Η εικονογράφηση, το σχέδιο, το χρώμα, να ζείτε από κάτι που αγαπάτε ήταν το όνειρο σας από μικρή; Κυνηγήσατε δηλαδή το όνειρο σας;

Τα βιβλία, η τέχνη γενικότερα, ήταν το όνειρο μου, μου αρέσει εξίσου να γράφω και να ζωγραφίζω. Ναι κυνήγησα το όνειρο μου παρέα με τον αγαπημένο μου, και κατά κάποιο τρόπο το κυνηγάω ακόμα γιατί πιστεύω πως, ειδικά στην τέχνη, δεν σταματά κανείς ποτέ να εξελίσσεται και να μαθαίνει.

Προφανώς, πριν την εικονογράφηση, αντλείτε έμπνευση διαβάζοντας το κείμενο. Όταν λοιπόν το διαβάσετε, αρχίζουν να «εκρήγνυνται» μέσα σας εικόνες; Γίνεται κάθε φορά αυτό ,είναι η κάθε φορά σαν την πρώτη; Με ποια κριτήρια γίνεται η επιλογή των εικόνων εκείνων, οι οποίες θα καταλήξουν να κοσμήσουν ένα βιβλίο;

Όλοι μας διαβάζοντας μια ιστορία γεννάμε εικόνες, για εμένα αυτές οι αρχικές εικόνες με ότι καταλήγει τελικά σε μια εικονογράφηση είναι πολύ διαφορετικές. Και αυτό συμβαίνει γιατί όσο ζωγραφίζω νιώθω πως γνωρίζω λίγο καλύτερα τους ήρωες κάθε ιστορίας, λεπτομέρειες για τον χαρακτήρα τους, τις συνήθειες τους, τα αγαπημένα τους αντικείμενα , το στύλ τους, όλα αυτά είναι κομμάτια της εικονογράφησης που ανακαλύπτω όσο προχωράω.

Το παραμύθι με τίτλο «Η Μάγια στη Ρωμαϊκή Αγορά» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πνοή, είναι κάτι διαφορετικό από όσα έχουμε συνηθίσει. Το παιδί εκτός από τη διασκέδαση που του προσφέρει ένα κείμενο και μια εξαιρετική εικονογράφηση, έρχεται σε επαφή με τη γνώση, προβληματίζεται και μέσα από αυτό το ταξίδι γίνεται καλύτερος αυριανός πολίτης, ένας σκεπτόμενος πολίτης, ο οποίος θέλει να γνωρίσει και να προστατέψει  την Ιστορία του τόπου του. Ήταν αυτό ένας παράγοντας που λειτούργησε θετικά, ώστε να δεχθείτε να το εικονογραφήσετε;

Ναι σίγουρα. Αγαπώ και θαυμάζω τα επιτεύγματα αυτών που ήταν εδώ πριν από εμάς. Η Ελλάδα έχει αφήσει το σημάδι της σε ολόκληρο τον κόσμο με την τέχνη και τον πολιτισμό της. Βρίσκω συναρπαστικές τις ιστορίες που έχουν μέσα τους κάτι από το παρελθόν, πως ζούσαν τότε οι άνθρωποι, πως ντύνονταν, πως σκέφτονταν; Όλα αυτά μπορούμε να τα δούμε μέσα από την ιστορία μας, από τα κειμήλια που έχουμε στα χέρια μας από τους αρχαιολογικούς χώρους και είναι πολύ όμορφο όταν ιστορίες για τον τόπο μας, σαν αυτή της Μάγιας στη Ρωμαϊκή αγορά αγκαλιάζουν αυτό το κομμάτι της ιστορίας μας και βοηθούν και τους νεότερους να το αγαπήσουν.

Γενικά επιλέγετε με βάση το κείμενο, αν θα εικονογραφήσετε κάποιο βιβλίο; Σας έχει τύχει να απορρίψετε κάποιο; Ποιοι λόγοι θα σας οδηγήσουν σε μια απόρριψη;

Σχεδόν πάντα βρίσκω κάτι να μου κινήσει το ενδιαφέρον στα κείμενα που λαμβάνω, δεν εξετάζω την τεχνική του συγγραφέα, το ύφος ή το στυλ του, αυτό πιστεύω πως είναι δουλειά του εκδότη και του επιμελητή. Το μόνο που με ενδιαφέρει είναι η ιστορία. Έχει τύχει να απορρίψω κείμενα και αυτό συμβαίνει όταν θεωρώ πως το μήνυμα που περνάει στα παιδιά είναι επιβλαβές.

Το πρώτο που κοιτούν τα παιδιά -ενίοτε και οι ενήλικοι- πριν πάρουν στα χέρια τους ένα βιβλίο, είναι η εικόνα. Είναι μια ανάληψη ευθύνης, διότι από την πρώτη ματιά το παιδί ,όπως ίσως και ο ενήλικας, θα πάρει ή θα απορρίψει ένα βιβλίο, αυτό φέρει ένα βάρος για ένα εικονογράφο;

Πιστεύω πως η αντίληψη της τέχνης είναι προσωπικό ζήτημα και διαφέρει για τον κάθε ένα από εμάς. Υπάρχουν έργα τέχνης κρεμασμένα στα μουσεία όλου του κόσμου που συγκεντρώνουν εκατοντάδες θεατές την μέρα και παρόλα αυτά μπορεί να προκαλούν αρνητικά συναισθήματα σε πολλούς από εμάς ή και να περνούν τελείως αδιάφορα, το γεγονός αυτό δεν μειώνει την αξία τους στον υπόλοιπο κόσμο. Η τέχνη δεν προκαλεί τα ίδια συναισθήματα σε όλους τους ανθρώπους, οι συγγραφείς και οι εικονογράφοι γνωρίζουμε εξαρχής ότι το έργο μας δεν θα αρέσει σε όλους και δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για αυτό, παρά να είμαστε ειλικρινείς με την τέχνη μας. Αυτό που πιστεύω είναι δουλειά του εκδότη είναι να παντρέψει σωστά το κάθε κείμενο με μια εικονογράφηση που να θεωρεί πως θα το αναδείξει. Αν το δούμε έτσι λοιπόν, είναι ομαδική δουλειά.

Τον πρώτο λόγο σε ένα παραμύθι έχουν τα παιδιά. Υπάρχει κώδικας επικοινωνίας  με το παιδί -όσον αφορά την εικονογράφηση, σχέδια, χρώματα κτλ.- τι προσδοκάτε να λάβει ο μικρός αναγνώστης μέσα από την εικονογράφηση σας;

Θέλω τα παιδιά που θα ανοίξουν τα βιβλία μου να δουν μέσα εικόνες που θα βρουν οικείες πράγματα που καταλαβαίνουν και κάνουν τα ίδια. Για αυτό προσπαθώ να ανακατέψω στην πλοκή καθημερινές σκηνές, όπως για παράδειγμα η πρώτη σκηνή με την Μάγια όπου την βρίσκουμε να κάθεται δίπλα από το ημερολόγιο της.  Έτσι νιώθουν πως ταιριάζουν και αντιμετωπίζουν το βιβλίο ως συντρόφο και φίλο.

Είστε παντρεμένη με τον επίσης επιτυχημένο και ευρέως γνωστό εικονογράφο Νίκο Γιαννόπουλο  και έχετε δύο παιδιά. Πως είναι κατ’ αρχάς να ζουν δυο εικονογράφοι κάτω από την ίδια στέγη; Είναι τα παιδιά σας οι πρώτοι κριτές των σχεδίων;

Αυτό που μας έφερε κοντά με τον Νίκο ήταν η αγάπη μας για την ζωγραφική, από όταν είμασταν μαθητές ακόμα. Είναι υπέροχο να έχεις έναν σύντροφο με κοινούς στόχους, με όνειρα παρόμοια με τα δικά σου. Εγώ προσωπικά νομίζω πως ωφελούμαι ακόμη περισσότερο μιας και πιστεύω πως ο Νίκος είναι εξαιρετικά ταλαντούχος και έχει μια ιδιαίτερη ματιά στον κόσμο και την τέχνη και πολλές φορές έχω χρειαστεί τη συμβουλή και την καθοδήγησή του. Όσο για τα παιδιά περνώντας από κοντά μας βλέπουν πάνω σε τι δουλεύουμε και συχνά κάνουν κάποιο σχόλιο, τα σχόλια και τις παρατηρήσεις τους και ο Νίκος και εγώ τα παίρνουμε πολύ σοβαρά.

Θεωρείτε πως η γέννηση τους, λειτούργησε με τέτοιο τρόπο ώστε να αλλάξει  ίσως το ύφος, τη σκέψη ή και τον τρόπο που εικονογραφούσατε έως τότε;

Πριν τα παιδιά και τον γάμο μου με τον Νίκο τα έργα μου είχαν τελείως διαφορετικό ύφος, κουβαλούσαν μια μελαγχολία και πιστεύω δεν ήταν κατάλληλα για παιδιά, την καριέρα μου στην εικονογράφηση την ξεκίνησα λίγα χρόνια μετά την γέννηση τους. Η ασφάλεια, η αγάπη και η αποδοχή, που μου έλειπαν τόσο και βρήκα στην οικογένεια που χτίσαμε με τον Νίκο, έστρεψε την τέχνη μου σε τελείως νέες κατευθύνσεις.

Εδώ και καιρό βρίσκεστε στο εξωτερικό -μαζί με την οικογένεια σας- σε μια συνεργασία με το πανεπιστήμιο Hamad Bin Khalifa του Κατάρ. Πολύ σημαντική συνεργασία και συγχαρητήρια για αυτό. Αν μπορούσατε να συγκρίνετε το παιδικό αναγνωστικό κοινό της χώρας που βρίσκεστε με την Ελλάδα, θα βρίσκατε ομοιότητες ή διαφορές, τα παιδιά είναι πιο κοντά στο βιβλίο από ότι στην Ελλάδα;

Το πανεπιστήμιο του Hamad Bin Khalifa είναι μια μόνο από τις συνεργασίες μου εκτός Ελλάδας, και εγώ και ο σύζυγός μου έχουμε την χαρά και την τιμή να συνεργαζόμαστε με εκδότες σε όλο τον κόσμο, όχι μόνο στο Κατάρ, αλλά στα Εμιράτα, την Τουρκία, την Ισπανία, την Κίνα, την Αμερική και σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Ταξιδεύουμε συχνά για να βρισκόμαστε σε επαφή με τις αντίστοιχες αγορές και το κοινό μας σε αυτές τις χώρες. Εγώ προσωπικά δεν βρισκω διαφορά στο αναγνωστικό κοινό, νομίζω πως η μεγάλη διαφορά βρίσκεται στην ίδια τη βιομηχανία του βιβλίου. Το βιβλίο στην Ελλάδα δεν αντιμετωπίζεται με την ίδια σοβαρότητα, νομίζω αποτυγχάνουμε ξανά και ξανά να αναγνωρίσουμε την αξία του καλού βιβλίου και γενικότερα την αξίας της τέχνης ως ένα βασικό παράγοντα της ανάπτυξης με αποτέλεσμα να παράγουμε ενήλικες με αδύναμη κριτική ικανότητα που θα προωθήσουν ή θα παράγουν βιβλία χαμηλής ποιότητας, αυτά τα βιβλία είναι πιο πιθανό να τα απορρίψουν τα παιδιά.

Είναι ο εικονογράφος επάγγελμα; Μπορεί δηλαδή κάποιος να βιοποριστεί από αυτό; Με δεδομένο πως είναι ένα ελεύθερο επάγγελμα, το οποίο εξ ορισμού είναι επισφαλές, ειδικά  σε περιόδους όπως εκείνη η ζοφερή του covid, ξανασκεφτήκατε ποτέ την απόφαση σας να ακολουθήσετε αυτή την πορεία;

Όπως ανέφερα στην προηγούμενη ερώτηση η βιομηχανία του βιβλίου στην Ελλάδα δεν αντιμετωπίζεται με την σοβαρότητα του επαγγέλματος. Για μένα ο μόνος τρόπος να πάρει κανείς σοβαρά την τέχνη του είναι να βιοπορίζεται από αυτή, ακόμη και αν είναι δύσκολά τα πράγματα. Η Ελλάδα δεν στηρίζει τέτοιες αποφάσεις, είτε μιλάμε για το κράτος, είτε για τους εκδοτικούς ως επιχειρήσεις, όποιο νέο παιδί αποφασίσει να ακολουθήσει αυτό τον δρόμο είναι σίγουρο πως θα δυσκολευτεί. Εγώ αγαπώ αυτή την δουλειά και δεν θα την άλλαζα, υπήρξαν όμως πολλές δύσκολες στιγμές όταν είμασταν και ο Νίκος και εγώ στο ξεκίνημα της καριέρας μας που ευτυχώς τώρα πια τις έχουμε ξεπεράσει.

Δεν έχω δει φωτογραφία σας, στην οποία να μη χαμογελάτε! Προφανώς, είστε αισιόδοξη ως άνθρωπος. Αν ναι από που αντλείται αύτη η αισιοδοξία;

Δεν θα έλεγα πως είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξη με την έννοια ότι δεν μου αρέσει να κάνω υποθέσεις για το μέλλον. Ότι είναι να έρθει θα έρθει στην ώρα του, προς το παρόν προσπαθώ να κάνω το καλύτερο που μπορώ για να περνάνε αυτοί που αγαπώ και εγώ όμορφα.

Θεωρείτε ότι κέρδισε το παραμύθι από τότε που πέρασε από τον προφορικό στο γραπτό λόγο και εικονογραφήθηκε;

Όσο όμορφη και αν είναι η μεταφορά των ιστοριών από στόμα σε στόμα, όπου ο κάθε αφηγητής βάζει κάτι από τον τόπο και τον εαυτό του, έτσι χάθηκαν πολλές ιστορίες. Η καταγραφή των παραμυθιών βοήθησε να προστατευτούν αυτές οι ιστορίες και να διαδοθούν σε ευρύτερο κοινό. Η εικονογράφησή τους το διεύρυνε ακόμα περισσότερο. Ένα μικρό παιδί μπορεί πριν μάθει να διαβάζει ακόμα να φυλλομετρήσει ένα εικονογραφημένο βιβλίο και να γνωρίσει την ιστορία μέσα από τις εικόνες. Πέρα από όλα αυτά πιστεύω πως το εικονογραφημένο βιβλίο είναι ένα κόσμημα. Ένα κομμάτι τέχνης που μπορεί να μπει εύκολα σε κάθε σπίτι και να έχει μια ουσιαστική σχέση με τα μέλη της οικογένειας.

Τι δημιουργείτε αυτή την περίοδο;

Αυτή την στιγμή έχω κάποια βιβλία που τρέχουν παράλληλα. Δουλεύω πάνω σε ένα πολύ γλυκό παραμύθι από τις αγαπημένες εκδόσεις πνοή, συνεχίζω μια σειρά βιβλίων που θα κυκλοφορήσει στην Ελλάδα και ολοκληρώνω μια σειρά σε δικό μου κείμενο και εικονογράφηση που θα ξεκινήσει το ταξίδι της από τα Εμιράτα μετά τον Σεπτέμβρη.

Κριστίν Μενάρ

Η Κριστίν Μενάρ είναι Ελληνογαλλίδα εικονογράφος και συγγραφέας. Το 2007  ξεκίνησε τις σπουδές της στην Σχολή Καλών Τεχνών του ΑΠΘ. Στην πορεία έγινε μητέρα και από τότε ασχολείται επαγγελματικά με την συγγραφή και την εικονογράφηση παιδικών βιβλίων. Έχει εικονογραφήσει και έχει γράψει βιβλία βιβλία για παιδιά και νέους στα Ελληνικά τα Αραβικά,τα Ισπανικά, τα Τούρκικα και τα Αγγλικά ενώ συνεργάζεται με εκδοτικούς οίκους στην Ελλάδα, την Ασία και την Ευρώπη. Είναι παντρεμένη με τον παιδικό της φίλο, επίσης εικονογράφο, Νίκο Γιαννόπουλο και μητέρα δύο παιδιών.

Οι απόψεις του εκάστοτε άρθρου, αντικατοπτρίζουν την προσωπική άποψη του συντάκτη. Προτείνουμε, ο εν δυνάμει αναγνώστης, αφενός να προβαίνει σε έλεγχο αγοράς, για την εύρεση της πιο συμφέρουσας τιμής, αφετέρου κατά  την αγορά, να επισκέπτεται  οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο, ώστε να ελέγξει από μόνος του, κατά πόσο το συγκεκριμένο ανάγνωσμα, καλύπτει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του.