Δεν έχεις χρόνο; Η Αναγέννηση σε 10′
«Ο άνθρωπος είναι το μέτρο όλων των πραγμάτων»
Πρωταγόρας
Τι ήταν η Αναγέννηση;
Η Αναγέννηση αποτελεί μια περίοδο της Ευρωπαϊκής Ιστορίας, η οποία, σηματοδοτεί μια μετάβαση από την προηγούμενη εποχή, που ήταν ο Μεσαίωνας, σε μία νέα.
Στην περίοδο αυτή, πραγματοποιήθηκε μια προσπάθεια, ώστε να αναβιώνουν τα επιτεύγματα της κλασικής αρχαιότητας.
Στη βάση της, είχε τον Ουμανισμό -ανθρωπισμός, πνευματική κίνηση, στόχος της οποίας ήταν η πολιτική και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του θεοφοβικού μοντέλου και η επιστροφή στην αρχαιότητα ως γνώμονα, για τη δημιουργία ενός νέου μοντέλου ζωής φιλοσοφίας και σκέψης.
Έδινε δηλαδή περισσότερο αξία στον ίδιο τον άνθρωπο, στις δυνάμεις και τις δυνατότητες του, σε όλα εκείνα που μπορούσε να πέτυχει.
Εκδηλώθηκε σε πολλούς τομείς, στην τέχνη, την αρχιτεκτονική, την πολιτική και την επιστήμη, ακόμη και στη λογοτεχνία -δυνατό σημείο του Μεσαίωνα και τη μουσική.
Αν και πραγματοποιήθηκε αυτή την εποχή η εφεύρεση της τυπογραφίας, η οποία λειτούργησε ως ένα μέσο διάδοσης των νέων ιδεών ,ωστόσο, δεν υπήρχε ομοιόμορφη έναρξη της στην Ευρώπη.
Από που ξεκίνησε;
Δάντης
Σύμφωνα με κάποιους ιστορικούς ξεκινά από το 1265 μ.Χ.με τον Δάντη και την άνθηση της ποίησης, σύμφωνα όμως με τους ιστορικούς τέχνης, τον 15ο αιώνα.
Από την άλλη πλευρά οι ιστορικοί της επιστήμης θεωρούν πως ξεκινά την εποχή του Gallileo Gallilei.
Gallileo Gallilei
Ξεκίνησε από την Ιταλία και ειδικά από τη Φλωρεντία, μια πόλη με ιδιαιτερότητες στη δομή και την πολιτική, της οποίας κυρίαρχη οικογένεια ήταν οι Μέδικοι.
Τι άλλαξε; Τι αναγεννήθηκε;
Η τέχνη, η φιλοσοφία, όπως επίσης, η σκέψη. Στο Μεσαίωνα, θεωρούνταν πως ο άλλος κόσμος, ο αιώνιος, ήταν αυτός που είχε σημασία και όλη η ζωή του ανθρώπου, οι ενέργειες και ο σκοπός του, σε αυτή τη ζωή, θα έπρεπε να συνέβαλαν στη σωτηρία της ψυχής, ώστε να κερδηθεί μια θέση εκεί, στον άλλο, τον αιώνιο κόσμο.
Στην Αναγέννηση, θεωρήθηκε πως η ζωή εδώ στη γη, είναι αυτή που έχει σημασία και θα πρέπει σε αυτή, να δίνουμε όλο το βάρος ώστε να την κάνουμε ευχάριστη, ο καθένας από τη δική του θέση.
Ποια τα σημαντικότερα γεγονότα;
Την περίοδο αυτή, αξιοποιούνται οι ελληνορωμαϊκοί ρυθμοί κιόνων: ο Δωρικός, ο Ιωνικός, ο Κορινθιακός και ο Σύνθετος.
Τέλη του 13ου αιώνα στη Φλωρεντία δημιουργούνται οι πρώτες συντεχνίες, ένα πρώτο βήμα της κοινωνικής οργάνωσης. Εξασφαλίστηκαν επίσης, τα πολιτικά δικαιώματα των μελών. Οργανώθηκαν τα πρώτα εργαστήρια και διεκδικήθηκαν δικαιώματα.
Στα τέλη του 15ου αιώνα ο Λούκα Πατσιόλι δημοσίευσε το πρώτο έργο για την τήρηση βιβλίων, που τον κατέστησε ιδρυτή της λογιστικής.
Ο Λούθηρος που το 1517μ.Χ. δημοσίευσε τις 95 του Θέσεις, στην εξώθυρα της εκκλησίας των Αγίων Πάντων στη Βυρτεμβέργη , αμφισβήτησε ξεκάθαρα, με σθένος, την παπική εξουσία επικρίνοντας την βαθιά για διαφθορά της.
Οι ενέργεια του Πάπα, να στείλει αντιπροσώπους για να πωλούν συχωροχάρτια- μαζεύοντας με αυτό τον τρόπο χρήματα για τις ανάγκες των φιλοδοξιών του ,ανέγερση ναών κτλ- υπερέβη τα εσκαμμένα διότι πλέον η πώληση, γινόταν ουσιαστικά μπροστά στην πόρτα του Λούθηρου, γεγονός, που τον εξόργισε και λειτούργησε προσθετικά στην ήδη υπάρχουσα συσσωρευμένη οργή .
Μαρτ’ονος Λούθηρος
Οι 95 Θέσεις του Λούθηρου, οδήγησαν στη Μεταρρύθμιση. Μια ρήξη με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία η οποία είχε ως αποτέλεσμα, την αντιμεταρρύθμιση ή Καθολική Μεταρρύθμιση – Αναγέννηση, η οποία ήταν η περίοδος της Καθολικής αναζωπύρωσης και ήρθε ως απάντηση στην Προτεσταντική Μεταρρύθμιση του Λούθηρου.
Με βάση το παραπάνω, στην Ιταλία, ξεκίνησε ένας πυρετός κατασκευής και δημιουργίας έργων απαράμιλλής ομορφιάς και αξίας, με σκοπό την απόκτηση κύρους και φυσικά περισσοτέρων πιστών στις εκκλησίες μιας και με την μεταρρύθμιση υπήρξαν εκροές.
Τα έργα δημιουργούνταν με τέτοιο τρόπο ώστε ο πιστός να εκστασιάζεται και να μην μπορεί να πάρει τα μάτια του από το αυτό. Το φως και η σκιά έδωσαν τη δική τους πινελιά.
Μέδικοι-Κόζιμο ο Πρεσβύτερος
Τζιουλιάνο & Λαυρέντιος
Οι Μαικήνες, δηλαδή οι ευγενείς που κατάγονταν από επιφανείς οίκους στήριζαν οικονομικά την παραγωγή των πνευματικών έργων και φυσικά μέσω αυτών, συντηρούσαν την εικόνα και την ιδεολογία τους.
Ανυπέρβλητοι όλων υπήρξαν οι Μέδικοι και φυσικά ο οίκος τους, τραπεζίτες και προστάτες των τεχνών, οι οποίοι πλήρωσαν τα περισσότερα αριστουργήματα που θαυμάζουμε έως και σήμερα. Ήταν συλλέκτες και ασκούσαν πολιτική επιρροή.
Ίσως σημαντικότερη αποκάλυψη της εποχής, ήταν η επιστημονική μέθοδος. Ο επαναστατικός νέος τρόπος μάθησης ο οποίος εστίαζε στις εμπειρικές παρατηρήσεις και τα μαθηματικά, απορρίπτοντας την τελεολογία του Αριστοτέλη και αυτό, για χάρη της μηχανικής φιλοσοφίας.
Ανάμεσα στους πρώτους που υποστήριξαν αυτή τη θεώρηση ήταν οι Κοπέρνικος, Γαλιλαίος και Φράνσις Μπέηκον.
Χριστόφορος Κολόμβος
Κατά την Αναγέννηση, από το 1450μ.Χ. έως το 1650μ.Χ.οι Ευρωπαίοι επισκέφτηκαν και κυρίως χαρτογράφησαν όλες τις ηπείρους, εκτός από τη νότια πολική ήπειρο σήμερα γνωστή ως Ανταρκτική.
Το 1492 ο Χριστόφορος Κολόμβος διέπλευσε τον Ατλαντικό Ωκεανό από την Ισπανία αναζητώντας μια απευθείας διαδρομή προς την Ινδία. Όλοι γνωρίζουμε που κατέληξε και τι μας κληρονόμησε.
Η ζήτηση για μουσική ως ψυχαγωγία και ως δραστηριότητα για μορφωμένους ερασιτέχνες αυξήθηκε. Επίσης έχουμε την εμφάνιση της αστικής τάξης
Ποιους τομείς επηρέασε; Ποιοι οι κύριοι εκφραστές;
Αρχιτεκτονική
Φιλίππο Μπρουνελέσκι
Κύριος εκπρόσωπος Φιλίππο Μπρουνελέσκι (1377–1446). Το μεγαλύτερο επίτευγμα του Μπρουνελέσκι ως μηχανικού είναι η κατασκευή του θόλου του Καθεδρικού Ναού της Φλωρεντίας, υπήρξε αρχιτέκτονάς – μηχανικός ο οποίος συνδύασε τη Ρωμαϊκή και Βυζαντινή αρχιτεκτονική.
Santa Maria del Fiore
O Bremante συνδύασε το αρχαίο και το χριστιανικό στοιχείο σε ένα ναό -Άγιο Πέτρο προς τιμήν του ιδρυτή της εκκλησίας της Ρώμης- τα σχέδια του οποίου είχαν σχήμα ελληνικού σταυρού και η αποδοχή του σχεδίου από τον Πάπα θεωρήθηκε μέγας θρίαμβος του Ουμανισμού, έναντι στον εκκλησιαστικό σκοταδισμό.
Επίσης ξεχώρισαν οι :
Λεόν Μπαττίστα Αλμπέρτι (1404-1472)
Γκαλεάτσο Αλέσσι (Galeazzo Alessi)
Μπαρτολομέο Αμμανάτι (Bartolomeo Ammanati, 1511-1592)
Ντονάτο Μπραμάντε (1444-1514)
Φιλίππο Μπρουνελέσκι (1377-1446)
Γλυπτική
Τα έργα προφανώς κόστιζαν πολύ περισσότερο από ένα πίνακα ζωγραφικής, αν και το κόστος του προηγουμένου, δεν ήταν διόλου ευκαταφρόνητο διότι ας μη ξεχνάμε τα υλικά ήταν δυσεύρετα και έρχονταν με καραβάνια από μακρινές χώρες.
Κυρίοι εκφραστές
Lorenzo Ghiberti
Δημιούργησε αφού κέρδισε σε δημοπρασία τις Θύρες του βαφτιστηρίου της Φλωρεντίας,τις οποίες ο Μιχαήλ Άγγελος αποκάλεσε “Πύλες του Παρδείσου”.
Ήταν ίσως ένας από τους λόγους που έμεινε έως το τέλος της ζωής του γλύπτης.
Άλλοι εκπρόσωποι ,Donatello- Δημιουργός του Δαυίδ.
Ο Donatello αναβίωσε πρώτος την έφιππη μορφή. Κατ’ αυτό τον τρόπο από τότε, το μνημείο απώλεσε το μνημειακό του χαρακτήρα και πλέον κατείχε ένα δοξαστικό χαρακτήρα ο οποίος υμνεί την ανθρώπινη πράξη.
Λορέντζο Γκιμπέρτι (1380-1455)
Μιχαήλ Άγγελος
Λούκα ντέλλα Ρόμπια (1400-1482)
Ντονατέλο (1386-1466)
Ζωγραφική
Έχουμε απεικόνιση μορφών με ρεαλιστικό τρόπο, μια άκρως ρεαλιστική γραμμική προοπτική και
το παιχνίδι του φωτός και της σκιάς στους πίνακες χρησιμοποιήθηκε έντεχνα .
Οι Μαικήνες όπως ήδη είπαμε, οι προστάτες των τεχνών και των ιδεών, είχαν στην αυλή τους καλλιτέχνες οι οποίοι παρήγαγαν τέχνη για εκείνους. Φυσικά με κάποιο αντάλλαγμα.
Βλέπουμε σε πολλούς πίνακες, οι οποίοι αποτελούσαν τη διαφήμιση ή το ίντερνετ της εποχής, τα σύμβολα της δύναμης των οίκων τους ακόμη και τους ίδιους.
Σημαντικοί εκπρόσωποι:
Ραφαήλ
Ντα Βίντσι, Μιχαήλ Άγγελου και Ραφαήλ ο Σάντρο Μποττιτσέλλι, που εργαζόταν για τους Μεδίκους στη Φλωρεντία, ο Ντονατέλλο, από την ίδια πόλη, και ο Τιτσιάνο στη Βενετία.
Παναγία με Θείο βρέφος και τον μικρό Αγ. Ιωάννη, Ραφαήλ.
Λίγο πιο πάνω στην Ολλανδία, είχαμε μια άλλη κουλτούρα, Ούγκο φαν ντερ Χους και Γιαν βαν Άικ. Εκεί, είχαμε μια αλλαγή τόσο με νέες τεχνικές όσο και με την εισαγωγή της λαδομπογιάς στον καμβά.
Σημαντική συμβολη,το έργο του Τζοβάνι Πίκο ντέλλα Μιράντολα με τίτλο «Λόγος περί της ανθρώπινης αξιοπρέπειας» μια σειρά θέσεων του συγγραφέα για τη φιλοσοφία τη πίστη τη μαγεία.
Λεονάρντο ντα Βίντσι (1452-1519)
Σάντρο Μποτιτσέλι (1445-1510)
Μιχαήλ Άγγελος (1475-1564)
Ραφαήλ (1483-1520)
Τζόρτζιο Βαζάρι (1511-1574)
Μουσική
Πριν από την Αναγέννηση η μουσική ήταν μονοφωνική. Τόσο η πολυφωνική όσο και η οργανική, γεννήθηκαν στην Ιταλία.
Εδώ, σημαντικό ρόλο έπαιξε το εκκλησιαστικό μουσικό όργανο, που η προέλευσή του είναι κατά πάσα πιθανότατα βυζαντινή. Τέλος, το 1600μ.Χ. παρουσιάζεται και το πρώτο μελόδραμα.
Τι μας κληρονόμησε;
Είχαμε άνθηση της λογοτεχνίας, των τεχνών. Επεκτάθηκε η εκπαίδευση ευρύτερα στα στρώματα του πληθυσμού μέσω της τυπογραφίας.
Άνοιξαν νέοι δρόμοι στην επιστήμη. Η Αναγέννηση προκάλεσε την κατάρρευση του παλιού φεουδαρχικού συστήματος. Εξάλειψε σχεδόν τελείως τη δουλεία. Δημιούργησε την αστική τάξη, ακόμη, μια καινούργια ελίτ που ήταν πλουτοκρατική και όχι πλέον, κληρονομική.
Η Αναγέννηση άσκησε βαθιά επιρροή στη θεολογία της εποχής, ιδίως στον τρόπο που οι άνθρωποι αντιλαμβάνονταν τη σχέση ανάμεσα στον Θεό και εκείνους.
Δύσκολο;
Οι απόψεις του εκάστοτε άρθρου, αντικατοπτρίζουν την προσωπική άποψη του συντάκτη. Προτείνουμε, ο εν δυνάμει αναγνώστης, αφενός να προβαίνει σε έλεγχο αγοράς, για την εύρεση της πιο συμφέρουσας τιμής, αφετέρου κατά την αγορά, να επισκέπτεται οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο, ώστε να ελέγξει από μόνος του, κατά πόσο το συγκεκριμένο ανάγνωσμα, καλύπτει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του.
