Μαθαίνουμε τα παιδιά να αγαπούν και φροντίζουν τη φύση.

«Μαθαίνουμε τα παιδιά να αγαπούν και φροντίζουν τη φύση» – Σχολιάζει ο Θανάσης Μουσόπουλος.

Ομιλία στην παρουσίαση του βιβλίου «Πυρκαγιά ο φόβος των δασών» του Τ. Κωνσταντινίδη, 26 Μαΐου 2024 

Οργάνωση: Δήμος Αβδήρων – Γενισέα

    Είμαι χαρούμενος για τη σημερινή εκδήλωση σε τούτο τον λαμπρό χώρο της Γενισέας. Ευχαριστώ για την τιμητική πρόσκληση του Δήμου Αβδήρων και τη  συμμετοχή μου. Τα Άβδηρα είναι η αρχαία και βυζαντινή πρωτεύουσα της περιοχής μας και η Γενισέα η μεσαιωνική πρωτεύουσά μας.

  Έχω τη χαρά να μιλήσω για το τέταρτο βιβλίο του φίλου Τάσου Κωνσταντινίδη, Κοινωνικού Λειτουργού που ασχολείται με πολλά επίπεδα της κοινωνίας.  Εμείς  αρχικά θα ασχοληθούμε με το συγγραφικό του έργο. Εισαγωγικά θα παρουσιάσω τα τρία προηγούμενα βιβλία του, που απευθύνονται σε μαθητές και μαθήτριες των τελευταίων τάξεων του δημοτικού κυρίως.

  Το 2018 και το 2019 κυκλοφόρησαν τα βιβλία με τον κοινό επίτιτλο «Δύο διαφορετικές μέρες», και υπότιτλο το πρώτο «Ένα βιβλίο κατά των νταήδων» και το δεύτερο «Σεβασμός στη διαφορετικότητα». 

  Στο πρώτο βιβλίο αναφέρεται ένα φαινόμενο που παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις: η βία – από την πιο απλή και συνηθισμένη (πχ μια λέξη) ως τις πιο σύνθετες και βαριές καταστάσεις. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι η βία με τη μορφή του λεγόμενου «σχολικού εκφοβισμού» επεκτείνεται και εντείνεται ιδιαίτερα, φτάνοντας σε πράξεις έντονα παραβατικές – ακόμη και δολοφονίες. Μέσα από απλές καθημερινές εικόνες, ο συγγραφέας βοηθά τόσο τα παιδιά όσο και τους μεγάλους να κατανοήσουν τη λειτουργία και διαδικασία του σχολικού εκφοβισμού.

  O συγγραφέας στο δεύτερο έργο του απευθύνεται πάλι στα παιδιά και μιλά για τις διάφορες μορφές διακρίσεων, με άλλα λόγια για τον ρατσισμό που σε μεγάλη έκταση, από τα πιο απλά  ως τα πιο σύνθετα εμφανίζεται στις μέρες μας, στην περιοχή μας, στη χώρα μας, στην Ευρώπη. Ο Τάσος Κωνσταντινίδης με γλαφυρό τρόπο, με πρωταγωνιστές παιδιά των τελευταίων τάξεων του δημοτικού, μιλά για τις βασικότερες πλευρές της αρχής “όλοι διαφορετικοί  / όλοι ίσοι”.

  Το 2021 κυκλοφόρησε το βιβλίο «Σεισμός, ο χορός της γης».  Και το νέο βιβλίο του απευθύνεται στα παιδιά και είναι, όπως σημειώνει μέσο “ενημέρωσης και προετοιμασίας” για τους σεισμούς. Με απλό αλλά λογοτεχνικό τρόπο μιλά μέσα από μια ιστορία για τον τρόπο που τα παιδιά μπορούν με ασφάλεια να αντιμετωπίσουν ένα σεισμό κατά τη διάρκεια που εκδηλώνεται και κυρίως  μετά από την εκδήλωσή του.

  Ανάλογο είναι το τέταρτο βιβλίο του Τάσου Κωνσταντινίδη «Πυρκαγιά ο φόβος των δασών», που είναι στο κέντρο του σημερινού ενδιαφέροντος.

  Αναφερόμαστε, αναμφίβολα, σε βιβλία που απευθύνονται σε παιδιά.   Πιστεύω ότι καλό είναι να τα διαβάζουμε  μαζί με τα παιδιά μας. Να τα συζητούμε μαζί τους. Με την ευκαιρία, βέβαια, να σημειώσω πόσο σημαντικό είναι να κυκλοφορούν στο σπίτι μας λογοτεχνικά βιβλία, να μας βλέπουν τα παιδιά ότι διαβάζουμε και όλα τα σχετικά θέματα.

  Ειδικότερα, μάλιστα, τα βιβλία που αναφέρονται στα σύγχρονα προβλήματα της κοινωνίας και της ανθρωπότητας όπως είναι οι φυλετικές διακρίσεις, η βία, τα πυρηνικά, η κλιματική αλλαγή, η τεχνολογία / τεχνητή νοημοσύνη / κοινωνική δικτύωση, αυτά τα βιβλία απαιτούν ιδιαίτερη προσέγγιση από τους μεγάλους, γονείς και εκπαιδευτικούς, που γνωρίζουν τη σύγχρονη κατάσταση αυτών των θεμάτων.

  Θα μου επιτρέψετε, λοιπόν,  προκειμένου να προσεγγίσω το νέο βιβλίο του Τάσου, να αναφερθώ ειδικότερα σε θέμα που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή.

  Στα νεότερα χρόνια επικράτησε η άποψη «η γνώση είναι δύναμη». Ενώ ξεκινήσαμε με τον Ουμανισμό – τον Ανθρωπισμό, καταντήσαμε στον Ανθρωποκεντρισμό. Πιστεύουμε ότι ο Άνθρωπος είναι ο σκοπός του Σύμπαντος. Όλα γεννήθηκαν για να εξυπηρετούν και προσκυνούν τον Άνθρωπο. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει η ΄Ελενα Πουλτσίνι ομότιμη καθηγήτρια Κοινωνικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας.

«Ο ανθρωποκεντρισμός βρίσκεται πράγματι στη ρίζα της λεηλασίας των φυσικών και ζωικών πόρων, του αχαλίνωτου ατομικισμού και της επιταγής της τεχνικής, εξαιτίας της οποίας αυτό που μπορούμε να κάνουμε πρέπει να το κάνουμε. Ο εξαναγκασμός στην ανάπτυξη, στην επέκταση και στην ανανέωση, που είναι όλο και πιο αναγκαίος για την ίδια την επιβίωση του καπιταλισμού, έχει εδώ και καιρό επιβάλει μια «νεοφιλελεύθερη» ληστρική λογική».

  Θα επιχειρήσω πολύ σύντομα να αναφερθώ στην κλιματική αλλαγή και στα σχετικά χαρακτηριστικά της.

Τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της υπερκατανάλωσης προϊόντων του πρωτογενή τομέα, της αλόγιστης υπερκατανάλωσης των φυσικών πόρων και την αύξηση του πληθυσμού της Γης υποβαθμίστηκε το φυσικό περιβάλλον με αποτέλεσμα να υπάρχει μια ανισορροπία μεταξύ των χωρών του ανεπτυγμένου και αναπτυσσόμενου κόσμου.

   Το τελευταίο διάστημα διάβασα το βιβλίο «Ημερολόγιο μιας καταστροφής – Άνθρωπος Φύση και Κλιματική Αλλαγή» της Elizabeth Kolbert (εκδ. ΑΒΓΟ, 2007, σελ. 208, μετ. Πέτρος Γεωργίου). Διαβάζουμε το οπισθόφυλλο:

«Γράφοντας με διαύγεια και αντικειμενικότητα, η διάσημη δημοσιογράφος Ελίζαμπεθ Κόλμπερτ προσεγγίζει αυτό το πελώριο πρόβλημα από κάθε γωνία. Ταξιδεύει στον Αρκτικό Κύκλο, παίρνει συνεντεύξεις από ερευνητές και περιβαλλοντολόγους, εξηγεί την επιστήμη και τις μελέτες, ιχνογραφεί παραλληλισμούς με χαμένους αρχαίους πολιτισμούς, ξεδιπλώνει το πολιτικό παρασκήνιο και παρουσιάζει τις προσωπικές ιστορίες εκείνων που έχουν επηρεαστεί πιο πολύ: των ανθρώπων που κατοικούν στους πόλους και που, σαν μια επερχόμενη προφητεία, βλέπουν τον κόσμο τους να εξαφανίζεται».

  Αναζητώντας στοιχεία για το θέμα της κλιματικής αλλαγής, μου έκανε εντύπωση ότι έρευνα που έγινε στις ΗΠΑ, το 2014-2015 και αφορούσε εκπαιδευτικούς δημόσιων γυμνασίων και λυκείων, διαπίστωσε πως μόνο το 54% αυτών παρουσιάζουν στους μαθητές τους την επιστημονική οπτική της κλιματικής αλλαγής, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό του 41% υποστήριζε πως για την υπερθέρμανση του πλανήτη υπεύθυνα είναι φυσικά αίτια. Είναι φανερό ότι επιβάλλεται πλέον περισσότερη ενασχόληση με την κλιματική αλλαγή.

    Ακόμη και πριν λίγες δεκαετίες, στις μέρες μας πολλοί θεωρούσαν ότι για τις αλλαγές της φύσης δεν ευθύνεται ο άνθρωπος. Ο Αριστοτέλης στα «Μετεωρολογικά» υποστηρίζει ότι στη φύση «μεγαλύτερες φθορές και γρηγορότερες  γίνονται στους πολέμους, άλλες σε  αρρώστιες,  άλλες σε άγονες περιόδους, άλλες μεγάλες και άλλες μικρές».

  Και φτάνουμε στο τελευταίο μέρος της ομιλίας μου να παρουσιάσω σχηματικά το νέο βιβλίο του Τάσου Κωνσταντινίδη   «Πυρκαγιά ο φόβος των δασών», σελ. 47,  εικονογράφηση Ευάγγελου Τάσιου, εικονογράφηση εξωφύλλου Παναγιώτης Κωνσταντινίδης. Δική μου είναι η φιλολογική επιμέλεια, όπως και ένα προλογικό σημείωμα. Παραθέτω τμήμα του Προλόγου:

«Το καινούριο βιβλίο για την Πυρκαγιά απευθύνεται  στα παιδιά και είναι «μέσο ενημέρωσης και προετοιμασίας».

  Μια παρέα παιδιών, παίζουν και χαίρονται τον ελεύθερο χρόνο τους (1^ο κεφ.), γνωρίζονται με τη Φωτίτσα που τους ενημερώνει για τη φωτιά και πυρκαγιά (2^ο κεφ.), ενδιαφέρονται και πληροφορούνται συστηματικά για τις πυρκαγιές (3^ο κεφ.), ευαισθητοποιείται το κοινωνικό περιβάλλον και μαθαίνει πώς πρέπει να αντιδρά σε μία πυρκαγιά (4^ο κεφ.), ιδιαίτερα δίνεται έμφαση στο πρόβλημα με τις πυρκαγιές των δασών (5^ο κεφ.)  τέλος η παρέα των φίλων που γνωρίσαμε στο βιβλίο  «εφαρμόζει» ό,τι έμαθε σχετικά με τις φωτιές και τις πυρκαγιές και την αντιμετώπισή τους (6^ο κεφ.).

  Το βιβλίο αυτό για την Πυρκαγιά, όπως και το προηγούμενο για τον Σεισμό, αποτελεί ένα εγχειρίδιο «πρώτων βοηθειών», για το οποίο συγχαίρω τον αγαπητό συγγραφέα Τάσο Κωνσταντινίδη, στρατευμένο  στον αγώνα αυτό».

[Κατά την παρουσίαση του βιβλίου διαβάστηκαν αποσπάσματα του βιβλίου]

*

  Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση του νέου βιβλίου του Τάσου για την Πυρκαγιά, σημειώνω ότι προσπάθησα – με όποιον τρόπο θεώρησα καλύτερο – να  απαντήσω στο θέμα «Μαθαίνουμε τα παιδιά να αγαπούν και φροντίζουν τη φύση».

  Κλείνοντας θα σας διαβάσω ένα ποίημα του Τάσου Κωνσταντινίδη του 2021 – γιατί εκτός από τα πολλά άλλα που κάνει, γράφει και ποίηση.

Η μοίρα μας

Τη μοίρα μας τη φτιάχνουν άλλοι

μου λες

Χαμογελώ

Έχουμε πολλά αστέρια μέσα μας

που δεν μπορεί κανείς να τα σκοτώσει

Κάθε αστέρι και μια ευχή

κάθε ευχή και ένας κρίκος

κάθε κρίκος και μια αλυσίδα στο λαιμό τους

Έτσι φτιάχνουμε εμείς τη μοίρα μας.

  Τάσο, σε συγχαίρω και σου εύχομαι «Καλή Πορεία»!

Οι απόψεις του εκάστοτε άρθρου, αντικατοπτρίζουν την προσωπική άποψη του συντάκτη. Προτείνουμε, ο εν δυνάμει αναγνώστης, αφενός να προβαίνει σε έλεγχο αγοράς, για την εύρεση της πιο συμφέρουσας τιμής, αφετέρου κατά  την αγορά, να επισκέπτεται  οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο, ώστε να ελέγξει από μόνος του, κατά πόσο το συγκεκριμένο ανάγνωσμα, καλύπτει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του.