Τι άλλο δε γνωρίζουμε για το πιο διάσημο χαμόγελο;
‘Ένα από τα πιο γνωστά χαμόγελα παγκοσμίως, είναι πιθανότατα εκείνο της Μόνα Λίζα. Ένα έργο του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, πιο ξακουστό ακόμη και από το Μυστικό Δείπνο. Ένα έργο, του οποίου η πατρότητα δεν έχει αμφισβητηθεί στους πέντε αιώνες της ύπαρξης του. Αυτό το οποίο έχει αμφισβητηθεί και για το οποίο έχουν ειπωθεί πολλά, είναι το μοντέλο.
Τι λέει η Ιστορία λοιπόν; Ένας πλούσιος έμπορος ρούχων ο Φρανσέσκο Ντελ Τζιοκόντο, ζήτησε από τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι ένα πορτρέτο της 24 χρονης γυναίκας του της οποίας το πραγματικό όνομα ήταν, Λίζα Γκεραρντίνι . Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι, ξεκίνησε το έργο το 1503 στην Φλωρεντία, αλλά μετά από πολύ καιρό, το έργο ήταν ακόμη ημιτελές. Τελείωσε 1519 όταν εγκαταστάθηκε στη Γαλλία και λίγο πριν αφήσει το μάταιο τούτο κόσμο.
Η Μόνα Λίζα λοιπόν, ήταν ένα υπαρκτό πρόσωπο, το οποίο, δίχως να το γνωρίσουμε εκ του φυσικού, μας είναι απόλυτα οικείο, διότι μας χαμογελά από χίλιες δυο μεριές.Τη βρίσκουμε σε σοκολάτες, σε αφίσες, σε τετράδια και όπου μπορούμε να φανταστούμε.
Ας σβήσουμε όμως όλες αυτές τις αναμνήσεις και ας υποθέσουμε πως δε γνωρίζουμε ποια είναι, ας τη δούμε, για πρώτη φορά!
Τι είναι αυτό που θα μας εντυπωσιάσει; Μα φυσικά η ζωντάνια της! Μοιάζει να μας χαμογελά, πότε κοροϊδευτικά και πότε όχι. Άλλες φορές πάλι, το χαμόγελο της αναδεικνύει μια μελαγχολία, μια αίσθηση λύπης. Αυτό, της δίνει μια αίσθηση μυστηρίου και ήταν κάτι που γνώριζε ο καλλιτέχνης. Γνώριζε δηλαδή, τι βλέπουν τα δικά μας μάτια, πολύ πριν από εμάς και αυτό, αποτύπωσε στον πίνακα.
Τι απεικονίζει ο πίνακας;
Μια γυναίκεια φιγούρα, ντυμένη με τη φλωρεντινή μόδα της εποχής και πίσω της ένα ορεινό τοπίο. Το σώμα της γυναίκας είναι ορατό στα ¾ .Η γυναίκα, κάθεται σε μια πολυθρόνα αναμεσά σε δυο κίονες, των οποίων ορατές είναι μόνο οι βάσεις και αυτό, διότι το έργο δεν έχει πλέον τις κανονικές του διαστάσεις. Το πορτραίτο είναι ένα πορτραίτο par excellence ένα πορτραίτο, που περικλείει όλη τη γνώση του καλλιτέχνη.
Το τοπίο πίσω από τη γυναίκα είναι φανταστικό, απεικονίζει αγρίους μυτερούς βράχους και μια θολή όσο και υγρή ατμόσφαιρα. Στο έργο και ειδικά στον ορίζοντα, παρατηρούμε πως σβήνουν αργά τα χρώματα και παίζει το φως με τη σκιά. Ο πίνακας είναι ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα της τεχνικής σφουμάτο, την οποία εφηύρε ο ίδιος ο Ντα Βίντσι.
Ο καλλιτέχνης, χρησιμοποίησε την τεχνική αυτή για να αποδώσει τις σκιάσεις, όσο και για να «δέσει» τις διαφορετικές χρωματικές αποχρώσεις μεταξύ τους, «σβήνοντας» τη μία και αρχίζοντας την επόμενη, έχουμε δηλαδή εναλλαγή των χρωματικών τόνων δίχως να γίνεται απολύτως αισθητή στο μάτι. Αλλιώς, θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι ένα αργό πέρασμα από το φωτεινό στο σκιερό και αντίθετα, δίχως να φαίνεται ακριβώς το όριο.
Η αινιγματική της απεικόνιση με το μυστηριώδες χαμόγελο, έγινε θέμα συζήτησης στα χρόνια που ακολούθησαν και τούτο, προσέλκυσε και προσελκύει εκατομμύρια επισκέπτες οι οποίοι περιμένουν υπομονετικά, για λίγα δευτερόλεπτα μαζί της.
Ο καλλιτέχνης προσπάθησε και κατάφερε να αποδώσει με το πινέλο του την ευτυχία, ακριβώς, στο ύψος της ματιάς του θεατή, ένα τοπίο αρμονικό με λεπτή προσοχή στις λεπτομερείς και εναέρια προοπτική που το κάνει ιδιαίτερα μοναδικό.
Ένα από τα πιο μυστηριώδη στη Μόνα Λίζα, είναι το πράσινο, καφέ και μπλε αιθέριο τοπίο πίσω της. Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι, φαίνεται να θέλησε να μάς κάνει να αναρωτηθούμε πού είναι ο δρόμος και η γέφυρα, οι οδοντωτοί βράχοι, το ποτάμι και τα βουνά και για τούτο τα αποτύπωσε ταυτόχρονα συγκεκριμένα και ασαφή. Στην πραγματικότητα, είναι αρκετά ξεκάθαρο ότι αναφέρεται στον ποταμό Άρνο που ρέει μέσα από τους λόφους της Τοσκάνης.
Την εποχή που ξεκίνησε να φιλοτεχνεί τη Μόνα Λίζα, συμμετείχε σε μια προσπάθεια εκτροπής του Άρνο, με προσδοκώμενο αποτέλεσμα, να πληγεί η οικονομία του εχθρού,δηλαδή, να αποδυναμωθεί η οικονομίας της γειτονικής Πίζα.
Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι γεννήθηκε στο Vinci, την πόλη της Τοσκάνης το 1452.Ηταν το νόθο μωρό ενός δικηγόρου και μιας επαρχιώτισσας που ονομάζονταν Κατερίνα. Το παιδί απέκτησε μια θετή μητέρα, αλλά η βιολογική του μητέρα παρέμεινε πάντα στη φαντασία του και αναδυόταν στις αναμνήσεις του. Ίσως, η φιγούρα της μητέρας να δάνεισε κάποια χαρακτηριστικά στον πίνακα.
Ένα πίνακα, που ο καλλιτέχνης κράτησε μέχρι το τέλος της ζωής του, δεν μπόρεσε να τον αποχωριστεί και τον δούλευε συνεχώς προσθέτοντας νέα στοιχεία και λεπτομέρειες.
Κάτι ακόμη που ίσως δε γνωρίζουμε για τον καλλιτέχνη είναι πως ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι ακολουθούσε ένα δικό του σύστημα στον ύπνο. Ένα σύστημα που περιείχε πολλές φάσεις. Το σύστημα αυτό ονομάζεται κύκλος Uberman και ουσιαστικά περιλαμβάνει εικοσάλεπτα ύπνου κάθε τέσσερις ώρες. Συχνά τα βραδιά, επεξεργάζονταν τις ιδέες του και κοιμόταν μόνο για είκοσι λεπτά ανά τετράωρο.
Οι ιδιοφυΐες λειτουργούν πάντα με του δικούς τους κανόνες, ένα παράδειγμα ακόμη είναι ο Μιχαήλ Άγγελος, ο οποίος, προσλήφθηκε από τον Πάπα Σίξτο Δ΄ ως ο κύριος ουσιαστικά καλλιτέχνης για να φιλοτεχνήσει το πασίγνωστο παρεκκλήσιο της Καπέλα Σιστίνα ή Παρεκκλήσιο του Σίξτου.
Συμμετείχαν ωστόσο και άλλοι όπως Σάντρο Μποτιτσέλι, ο Περουτζίνο, ο Πιντουρίκκιο, ο Ντομένικο Γκιρλαντάγιο και ο Κόζιμο Ροσέλι, όμως, ο συγκεκριμένος μιας και ήταν vip καλλιτέχνης της εποχής είχε τον πρώτο λόγο, πράγμα σπάνιο τότε. Κλείστηκε λοιπόν στο παρεκκλήσι και δε βγήκε παρά μόνο, όταν το έργο είχε ολοκληρωθεί, ακόμη και ο ίδιος ο πάπας το είδε σχεδόν στο τέλος.
Επιστρέφοντας στο Ντα Βίντσι, αξίζει να πούμε ακόμη πως κατηγορήθηκε για σεξουαλικά σκάνδαλα ως νεαρός άνδρας και δεν παντρεύτηκε ποτέ, όσον αφορά τα πορτρέτα, προτιμούσε τις γυναίκες.
Το έργο ωστόσο δεν είχε τόσο μεγάλη φήμη ούτε τόσο μεγάλη αξία μέχρι, την ημέρα που κλάπηκε. Το 1911 ένας Ιταλός ο Βιτσέντζο Περούτζια το κατάφερε. Το θέμα έγινε γνωστό σε όλο τον κόσμο και οι φήμες έδειχναν και έπαιρναν φτάνοντας έως το σημείο να κατηγορούν τον ίδιο τον Πικάσο. Ήταν η στιγμή που τόσο η αξία, όσο και η φήμη του έργου εκτοξευτήκαν.
Η Μόνα Λίζα, στεγάζεται στο μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι όπως προαναφέραμε και έχει αντιγραφεί πολλές φορές. Το πιο διάσημο από αυτά τα αντίγραφα πρέπει να είναι το Hekking Mona Lisa, που πήρε το όνομά του από τον προηγούμενο ιδιοκτήτη του, τον Raymond Hekking (1886-1977).Το έργο έχει ένα ακόμη χαρακτηριστικό, έχει δικό του γραμματοκιβώτιο λαμβάνοντας αμέτρητα γράμματα καθημερινά.
Η Μόνα Λίζα είναι ένα πορτραίτο που υμνεί τη γυναίκα, αναδεικνύει τον χαρακτήρα της, τη δύναμη και την ελευθερία και είναι επίσης η τελευταία από μια σειρά γυναικείων πορτρέτων που ξεκινά με εκείνο της Ginevra de’ Benci περίπου το 1475.
Χρόνια παρατηρητής της φύσης ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι, κατάφερε να αποτυπώσει όλη τη ζωντάνια σε κάτι το οποίο δεν είναι ζωντανό ,όπως ένας πίνακας, ωστόσο, μεταφέρει στους αιώνες το φως και την πηγή της ζωής.
Γνώριζε πως η αποτύπωση της έκφρασης είναι αποτέλεσμα δυο παραγόντων, των γωνιών των ματιών και του στόματος. Έτσι, όλοι εμείς δεν είμαστε ποτέ σίγουροι για την έκφραση.
Επίσης, αν παρατηρήσουμε λιγάκι καλύτερα, βλέπουμε στα δεξιά και αριστερά τις δυο πλευρές οι οποίες δεν είναι ακριβώς ίδιες. Αυτό, γίνεται καλύτερα ορατό όταν κοιτάζουμε το τοπίο πίσω από τη γυναίκεια φιγούρα. Ο αριστερός ορίζοντας βρίσκεται πιο χαμηλά από το δεξιό.
Με αυτό τον τρόπο, από τη μία η Μόνα Λίζα φαίνεται πιο ψηλή και από την άλλη κοντύτερη. Αυτό είναι και το μυστικό για την αλλαγή του προσώπου που βλέπουμε.
Ο Λεονάρντο λοιπόν, της έδωσε αιώνια ζωή και όπως πίστευαν οι παλαιότεροι, έκλεισε την ψυχή της μέσα στο έργο, χαρίζοντας της, την αθανασία.
Οι απόψεις του εκάστοτε άρθρου, αντικατοπτρίζουν την προσωπική άποψη του συντάκτη. Προτείνουμε, ο εν δυνάμει αναγνώστης, αφενός να προβαίνει σε έλεγχο αγοράς, για την εύρεση της πιο συμφέρουσας τιμής, αφετέρου κατά την αγορά, να επισκέπτεται οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο, ώστε να ελέγξει από μόνος του, κατά πόσο το συγκεκριμένο ανάγνωσμα, καλύπτει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του.
