Βαλκάνιοι Κόσμοι – Σταματόπουλος Δημήτρης (Επ.) – Stoianovich Traian.

Βαλκάνιοι Κόσμοι

Η Πρώτη και η Τελευταία Ευρώπη

Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα αυτό προ­σπά­θη­σε και σε πο­λύ με­γά­λο βαθ­μό κα­τά­φε­ρε ο Στο­γι­ά­νο­βιτς με το βι­βλίο αυτό: όχι απλώς να υλο­ποι­ή­σει το πα­λαιό σχέ­διο των Annales για μια ιστο­ρία ολι­στι­κή αλ­λά το αντι­κεί­με­νό του, τα Βαλ­κά­νια, να το συ­σχε­τί­σει με εκεί­νο το μέ­ρος του κό­σμου που φαι­νό­ταν να τα απορ­ρί­πτει αλ­λά πα­ρα­δό­ξως είχε γεν­νη­θεί μα­ζί τους: την Ευρώ­πη. Πρέ­πει να δού­με τους Βαλ­κά­νι­ους Κό­σμους σαν μια πρώ­τη από­πει­ρα να εντα­χθούν τα Βαλ­κά­νια στο ιστο­ρι­ο­γρα­φι­κό πε­δίο της πα­γκό­σμι­ας ιστο­ρί­ας. Και αυτό απο­τε­λεί ένα ιστο­ρι­ο­γρα­φι­κό πα­ρά­δο­ξο: η πα­γκό­σμια ιστο­ρία ως ιστο­ρι­ο­γρα­φι­κό είδος ανα­δύ­θη­κε ακρι­βώς μέ­σα από την κρι­τι­κή στον Ευρω­κε­ντρι­σμό. Αυτό όμως που κά­νει ως πο­λι­τι­κό αίτη­μα και ιστο­ρι­ο­γρα­φι­κό εγ­χεί­ρη­μα μα­ζί ο Γι­ου­γκοσ­λά­βος ιστο­ρι­κός είναι να δεί­ξει ότι εάν η Πα­λαιά Ευρώ­πη ταυ­τί­ζε­ται με τα Βαλ­κά­νια, τό­τε δεν μπο­ρεί να υπάρ­ξει ούτε Νέα χω­ρίς αυτά. Όπως ο ίδι­ος το πε­ρι­γρά­φει κω­δι­κο­ποι­η­μέ­να: «Η απο­τυ­χία συ­μπό­ρευ­σης της πρώ­της Ευρώ­πης (των Βαλ­κα­νί­ων) με τη νέα Ευρώ­πη μπο­ρεί να ση­μαί­νει ότι δεν θα υπάρ­χει πια κα­θό­λου Ευρώ­πη πα­ρά μο­νά­χα κα­πι­τα­λι­σμός» (σ. 361). Το επι­χεί­ρη­μα αυτό είναι υπο­ταγ­μέ­νο στη λο­γι­κή του ευρω­κε­ντρι­σμού ή απο­τε­λεί το ακρι­βώς αντί­θε­τό του, να υπεν­θυ­μί­ζει δη­λα­δή ότι Ευρώ­πη δεν είναι μό­νο η Δυ­τι­κή και η Κε­ντρι­κή Ευρώ­πη, αλ­λά και η Ανα­το­λι­κή και η Νο­τι­ο­α­να­το­λι­κή; Κά­ποι­ος θα μπο­ρού­σε να είναι κρι­τι­κός απέ­να­ντι στην πο­λι­τι­κή δι­ά­στα­ση αυτού του αιτή­μα­τος. Αλ­λά κα­νείς δεν μπο­ρεί να μην απο­δε­χθεί το εξής: ότι αυτή η δρα­μα­τι­κή στιγ­μή της πρό­σφα­της ιστο­ρί­ας των Βαλ­κα­νί­ων οδή­γη­σε τον Στο­γι­ά­νο­βιτς να συγ­γρά­ψει την μέ­χρι τώ­ρα μο­να­δι­κή ολι­στι­κή-«πα­γκό­σμια» ιστο­ρία της χερ­σο­νή­σου, την μο­να­δι­κή που δεν ακο­λου­θεί την πε­πα­τη­μέ­νη της γραμ­μι­κής αφή­γη­σης. Για αυτό και μό­νο αξί­ζει να δι­α­βα­στεί. – Δη­μή­τρης Στα­μα­τό­που­λος

Ο Δη­μή­τρης Στα­μα­τό­που­λος είναι κα­θη­γη­τής Βαλ­κα­νι­κής και Ύστε­ρης Οθω­μα­νι­κής Ιστο­ρί­ας στο Τμή­μα Βαλ­κα­νι­κών, Σλα­βι­κών και Ανα­το­λι­κών Σπου­δών του Πα­νε­πι­στη­μίου Μα­κε­δο­νί­ας. Υπήρ­ξε μέ­λος της Σχο­λής Ιστο­ρι­κών Σπου­δών του Institute for Advanced Study του Πρίν­στον (2010-11) και του Institute for Advanced Studies του Πα­νε­πι­στη­μίου του Φρά­ι­μπουργκ (2017-18) και επι­σκέ­πτης κα­θη­γη­τής στα Πα­νε­πι­στή­μια του Πρίν­στον, του Mainz, της Σό­φι­ας, της Κύ­πρου και στην Εcole des hautes etudes en sciences sociales. Είναι συγ­γρα­φέ­ας πολ­λών άρ­θρων και βι­βλί­ων με επί­κε­ντρο τα Οθω­μα­νι­κά Βαλ­κά­νια.

Ο Traian Stoianovich γεν­νή­θη­κε σε ένα μι­κρό χω­ριό στη γι­ου­γκοσ­λα­βι­κή Μα­κε­δο­νία. Σπού­δα­σε στις Ηνω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες και τη Γαλ­λία, δί­δα­ξε για τέσ­σε­ρις δε­κα­ε­τί­ες ευρω­πα­ϊ­κή και πα­γκό­σμια ιστο­ρία στο Πα­νε­πι­στή­μιο Ρούτ­γκερς. Δί­δα­ξε επί­σης στα Πα­νε­πι­στή­μια της Νέ­ας Υόρ­κης, της Κα­λι­φόρ­νι­ας (Berkeley), του Στάν­φορντ και του Μό­ντρε­αλ (Sir George Williams University). Εκτός από αυτό το έρ­γο, οι δη­μο­σι­εύ­σεις του πε­ρι­λαμ­βά­νουν το French Historical Method: The ’Annales’ Paradigm και το Between East and West: The Balkan and Mediterranean Worlds.

Οι απόψεις του εκάστοτε άρθρου, αντικατοπτρίζουν την προσωπική άποψη του συντάκτη. Προτείνουμε, ο εν δυνάμει αναγνώστης, αφενός να προβαίνει σε έλεγχο αγοράς, για την εύρεση της πιο συμφέρουσας τιμής, αφετέρου κατά  την αγορά, να επισκέπτεται  οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο, ώστε να ελέγξει από μόνος του, κατά πόσο το συγκεκριμένο ανάγνωσμα, καλύπτει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του.