Διαμόρφωση της πλοκής Α΄ μέρος – Γράφει ο Μπουζάρας Δημήτρης.
Διαμόρφωση της πλοκής Α΄ μέρος.
Ας αρχίσουμε λοιπόν να βάζουμε τα πράγματα στη σειρά και τη σωστή τους κατεύθυνση.
Υπάρχουν συγγραφείς, που γράφουν βάσει συγγραφικού σχεδίου, δημιουργούν ένα λεπτομερές σχέδιο για την ανάπτυξη και πορεία της πλοκής, το οποίο φυσικά στη διάρκεια μπορεί να αλλάξει. Επίσης, κρατούν σημειώσεις με τα χαρακτηριστικά των ηρώων.
Υπάρχουν και συγγραφείς που έχουν κατά νου τη βασική ιδέα, μια φράση, μια σκηνή, ή έναν ήρωα και αρχίζουν να γράφουν χωρίς αυστηρό σχέδιο ή το τέλος του βιβλίου στο μυαλό τους.
Αφήνουν τη συγγραφή να του εκπλήξει, να δέσει η πλοκή.
Μια μικρή παρένθεση με αφορμή την έκπληξη που θα πρέπει να εμπεριέχει η πλοκή μας. Ένα σύνηθες λάθος εδώ και αφορά τους χαρακτήρες, είναι ότι δεν αφήνουμε να μας εκπλήξουν και αυτοί. Το γεγονός αυτό έχει ως συνέπεια το κείμενο μας να στερηθεί μεγάλο βαθμό αληθοφάνειας. Δηλαδή, όταν δημιουργούμε ένα ήρωα-χαρακτήρα και τον προικίζουμε με ένα α΄ «χαρακτήρα», θα πρέπει αυτός ο ήρωας-χαρακτήρας να πορευτεί στη πλοκή, στη ζωή που του δώσαμε, με βάση, το δικό του χαρακτήρα, τα δικά του πιστεύω και τις δικές του ιδέες, τα οποία, είναι απόρροια του συγκεκριμένου είδους χαρακτήρα .πχ. ένας οξύθυμος ήρωας ενεργεί διαφορετικά από κάποιον με περισσότερη υπομονή. Ένας νεαρός αναρχικός πιθανότατα έχει διαφορετικά πιστεύω από εμάς, ως συγγραφείς και αυτό θα πρέπει όχι μόνο να φανεί, αλλά να φανεί ως αληθινό.
Όσο όμως διαφέρουν όλοι αυτοί οι συγγραφείς μεταξύ τους, συμφωνούν σε ένα σημείο, πως ο συγγραφέας ξέρει περισσότερα από όσα γράφει. Γνωρίζει πολλά αν όχι όλα για τους ήρωες του, όμως, επιλέγει να γράψει μόνο όσα πρέπει ,όσα ο ίδιος θεωρεί σημαντικά για το σύνολο και τη συνοχή του έργου και αυτό όχι τόσο για να μη γνωρίσουμε τα πάντα εξ αρχής, αλλά διότι η σιωπή και ο υπαινιγμός πολλές φορές χαρίζουν τη μαγεία σε ένα κείμενο και το μεταμορφώνουν σε ένα χέρι που μας αγγίζει.
O Έρνεστ Μίλλερ Χέμινγουεϊ , είχε πει, πως το μυθιστόρημα, μοιάζει με παγόβουνο, είναι ορατό μόνο το 1/10.Ο συγγραφέας επίσης, θα πρέπει να έχει στο μυαλό του πως ο αναγνώστης είναι τουλάχιστον ευφυής όσο και ο εκείνος οπότε, οι υπερβολικές εξηγήσεις μόνο περιττές είναι.
Όπως και ο υπερβολικός στολισμός.
Έτσι λοιπόν, μπορούμε κάλλιστα να δείξουμε με μια κίνηση του χεριού την αντίδραση του ήρωα παρά να αναλωθούμε σε φλύαρες ερμηνείες της συμπεριφοράς του. Αν έχουμε προετοιμάσει σωστά τη σκηνή, αν έχουμε χτίσει το χαρακτήρα σωστά και εάν έχει καταλάβει ο αναγνώστης ποιος είναι ο ήρωας-από τις ενδείξεις που εμείς τοποθετήσαμε- τότε, μια και μόνο φράση, με μια και μόνο σκηνή θα γεννηθούν εικόνες και σκέψεις.
Τους κανόνες της γραφής και της ανάγνωσης τούς μαθαίνουμε στο σχολείο. Μιλώντας πρακτικά, καθετί που γράφουμε είτε πρόκειται για λογοτεχνικό κείμενο είτε για ένα απλό φιλικό γράμμα οροθετείται στο ξεκίνημά του με τρία απλά αλλά ουσιώδη ερωτήματα:
Τι, γιατί , πώς.
Ας πάρουμε δύο συγκεκριμένα παραδείγματα: πρώτα, ως λογοτέχνης θέλω να γράψω ένα έργο, έπειτα θέλω να γράψω ένα γράμμα.
Το τι αναφέρεται ουσιαστικά στο περιεχόμενο: π.χ. γράφω ως λογοτέχνης μια μοντέρνα εκδοχή του του Δον Κιχώτη ή στη δεύτερη περίπτωση απλά γράφω για να ενημερώσω για ένα ταξίδι που πήγα.
Το γιατί σχετίζεται με το κίνητρο: συνεχίζοντας το προηγούμενο παράδειγμα, βρίσκω ως λογοτέχνης ότι έχει ενδιαφέρον μια ιστορία όπως η παραπάνω στη σύγχρονη εποχή; Η γράφω ένα γράμμα, επειδή η φίλη μου περιμένει τα νέα μου και πληροφορίες για το ταξίδι μου.
Το πώς σχετίζεται με τους κανόνες του λογοτεχνικού ή εξωλογοτεχνικού είδους που γράφουμε. Μπορεί να θέλω να αφηγηθώ την ιστορία του Δον Κιχώτη και του Σάντζο σε έμμετρη πεντάπρακτη τραγωδία ή σε ποίηση ενώ στο γράμμα μου, χρειάζεται να υπάρχει η ημερομηνία, η προσφώνηση και ο αποχαιρετισμός του τέλους, ώστε να μην μοιάζει με απλό σημείωμα.
Ένα λογοτέχνημα, δεν αξιολογείται στη βάση των ιδεών του. Αν δηλαδή μιλά για ιδέες, όπως η ελευθερία και η ισότητα, συνήθως, θεωρούμε ότι είναι καλό, αν μιλά για τη φύση ή την καθημερινή ζωή πως δεν αξίζει; Όχι.
Η αξία της λογοτεχνίας κρίνεται από την αισθητική απόλαυση και τη συγκίνηση που προσφέρει, γενικότερα από στοιχεία ενδολογοτεχνικά και όχι εξωλογοτεχνικά.
Ωστόσο, μπορούν να μας ενδιαφέρουν σε ένα πεζογράφημα οι φιλοσοφικές ιδέες, ο κοινωνικός προβληματισμός, η επιρροή από τις επιστήμες του δημιουργού του, όπως
τα βρίσκουμε αποτυπωμένα στο κείμενό του.
Για να το πω απλά:
Διαβάζουμε ιστορίες που μας αρέσουν περισσότερο ή λιγότερο, αλλά θα τις κατανοήσουμε καλύτερα και θα τις εκτιμήσουμε περισσότερο, αν γνωρίζουμε πώς γράφονται. Αντίστοιχα, όταν γράφουμε, είμαστε οι πρώτοι αναγνώστες των κειμένων μας και όσο πιο ασκημένοι αναγνώστες είμαστε τόσο καλύτεροι συγγραφείς θα μπορέσουμε να γίνουμε.
Για να εμπλουτίσετε τη γλώσσα σας, θα σας βοηθήσει να σημειώνετε συνεχώς λέξεις, χαρακτηριστικές φράσεις . Επιπλέον, εδώ θα πρέπει να αποφασίσετε για το πώς θα μιλούν οι ήρωές σας.
Μπορείτε, βέβαια, να χρησιμοποιήσετε κοινό ύφος και λεξιλόγιο για όλο το κείμενο, αλλά αν έχετε δημιουργήσει πρόσωπα διαφορετικού μορφωτικού επιπέδου, πώς θα το δείξετε; Αν έχετε ως ήρωα ένα παιδί, ένα άτομο μειωμένης ευφυΐας ή έναν ξένο που χρησιμοποιεί «σπασμένα» ελληνικά; Αν θέλετε να αποτυπώσετε την καταγωγή των ηρώων σας από κάποια περιοχή όπου χρησιμοποιούν διάλεκτο;
Ένα καλό λεξικό σάς είναι πάντα χρήσιμο και πλέον στην εποχή μας το διαδίκτυο προσφέρεται και για γλωσσικές αναζητήσεις.
Διαμόρφωση της ιστορίας
Ας υποθέσουμε ότι έχετε αρχίσει να γράφετε την ιστορία σας. Ίσως, έχετε αποφασίσει για το πώς θα εξελιχθεί, ίσως όχι.
Εδώ, όμως, θα γίνει λόγος για ένα διαφορετικό, ίσως, το πιο συνηθισμένο πρόβλημα των συγγραφέων: την αδυναμία να συνεχίσουν να γράφουν μετά από μια πολλά
υποσχόμενη αρχή. Στο σημείο αυτό ελλοχεύει ο κίνδυνος να εγκαταλείψετε την προσπάθειά σας. Πώς αντιμετωπίζεται αυτό το πρόβλημα;
Το κόλλημα είναι μέρος της διαδικασίας, οπότε δε θα πρέπει να μας τρομάζει, μια λύση ίσως είναι να μετακινηθείτε σε ένα άλλο κεφάλαιο, να τα παρατήσετε προσωρινά, να πάτε μια βόλτα, ή να κάνετε “ταβανο θεραπεία” η οποία είναι μια ανώδυνη θεραπεία για το προσωρινό κενό.
Ένας έμπειρος συγγραφέας θα βρει τη λύση μέσα στο κείμενό του, γράφοντας και ξαναγράφοντας αυτές τις πρώτες σελίδες και θέτοντας παράλληλα ερωτήσεις που θα τον οδηγήσουν στη συνέχεια.
Ένας αρχαιολόγος που ανακαλύπτει μια μούμια ή ένα τέχνεργο, ένας αστυνομικός που βρίσκεται μπροστά ένα πτώμα, βλέπει όσα στοιχεία έχει και κατόπιν «ρωτά» και «λαμβάνει» απαντήσεις.
Ποιο μπορεί να είναι το επόμενο επεισόδιο;
Ποιο άλλο πρόσωπο μπορεί να εμφανιστεί για να ζωντανέψει η ιστορία μου;
Μήπως κάτι λείπει από την ήρωά μου;
Πως θα μπορούσε να εξελιχθεί με βάση το χαρακτήρα που έχω δώσει στο χαρακτήρα μου;
Αν δεν υπάρξουμε ενεργητικοί αναγνώστες, πώς θα γίνουμε συγγραφείς ικανοί να αξιολογήσουμε και να διορθώσουμε πρώτοι τα δικά μας γραπτά;
Μαρτυρίες λογοτεχνών φανερώνουν ότι το κείμενο είναι κάτι «ζωντανό», που διαμορφώνεται σταδιακά και κάποτε ξεφεύγει από τις προθέσεις του δημιουργού του.
Ένας δευτερεύων ήρωας, του οποίου ή χρήση όπως θα δούμε παρακάτω είναι συνήθως επικουρική, μπορεί ωστόσο, να γίνει αξιοπρόσεκτος και η παρουσία του να επεκταθεί πολύ περισσότερο από όσο είχατε αρχικά σχεδιάσει και να χρησιμοποιηθεί όπως συνήθως για να πάει την πλοκή ένα βήμα πιο κάτω. Ένα του χαρακτηριστικό, μια ιδέα που αντιπροσωπεύει και υποστηρίζει κτλ. ίσως, σταθούν ικανά να δώσουν την έξτρα κίνηση που χρειάζεται το κείμενο για να προχωρήσει.
Συμπερασματικά, λοιπόν, παρά την οργάνωση των επιμέρους στοιχείων: χώρων, προσώπων, κύριας πλοκής, πρέπει να είστε ανοικτοί και έτοιμοι να δεχθείτε κριτική, να κάνετε τις απαραίτητες διορθώσεις, αλλά και αλλαγές που χρειάζεται το κείμενο σας.
Οι απόψεις του εκάστοτε άρθρου, αντικατοπτρίζουν την προσωπική άποψη του συντάκτη. Προτείνουμε, ο εν δυνάμει αναγνώστης, αφενός να προβαίνει σε έλεγχο αγοράς, για την εύρεση της πιο συμφέρουσας τιμής, αφετέρου κατά την αγορά, να επισκέπτεται οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο, ώστε να ελέγξει από μόνος του, κατά πόσο το συγκεκριμένο ανάγνωσμα, καλύπτει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του.
