Γύθειο – Σεργιάνι στο Χτες – Χρυσούλα Μπιράκου Σφακιανάκη – Σχολιάζει ο Θανάσης Μουσόπουλος.

«Γύθειο – Σεργιάνι στο Χτες» Ηθογραφική Διήγηση, 2025

της Χρυσούλας Μπιράκου Σφακιανάκη

Η Χρυσούλα Μπιράκου Σφακιανάκη ανήκει στην κατηγορία των δημιουργών που κινούνται στην τέχνη του λόγου και παράλληλα στα εικαστικά. Πριν από μερικά χρόνια είχα τη χαρά, μέσω της συμπολίτισσάς μας σημαντικής ποιήτριας και πεζογράφου Βασιλικής Τριανταφυλλίδου Κηπουρού, να γνωρίσω το έργο της. Στις αρχές του 2023 παρουσίασα το βιβλίο της «Ταραγμένοι Χρόνοι στις Γειτονιές του Αη-Νικόλα (1940-1949)», που είναι μυθιστόρημα Ηθογραφικό και Ιστορικό, εκδομένο από το Κέντρο Ευρωπαϊκών Εκδόσεων Χάρη Τζο Πάτση. Από τον ίδιο εκδοτικό οίκο μέσα στο τρέχον έτος κυκλοφόρησε «Γύθειο – Σεργιάνι στο Χτες» Ηθογραφική Διήγηση. Για το βιβλίο αυτό θα μιλήσω στο κείμενό μου, αφού δώσω ορισμένα εργοβιογραφικά στοιχεία.

Η Χρυσούλα Μπιράκου-Σφακιανάκη γεννήθηκε στο Γύθειο και διαμένει στο Μαρούσι. Είναι συνταξιούχος του ΟΤΕ. Ασχολείται με τη ζωγραφική και τη λογοτεχνία. Για τέσσερα χρόνια πήρε μαθήματα ζωγραφικής και ελευθέρου σχεδίου στο τμήμα εικαστικών του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αμαρουσίου. Δάσκαλοί της οι ζωγράφοι: Καραγιάννης, Τσώλης, Σεκόφσκυ. Παράλληλα, στο Λευκό Πανεπιστήμιο, παρακολούθησε μαθήματα Ιστορίας Τέχνης και Αρχιτεκτονικής με τον καθηγητή Λάβα, Ιστορίας Τέχνης με τους καθηγητές Ζία, Δουλγερίδη, Αισθητικής και Φιλοσοφίας της Τέχνης με τον καθηγητή Χρόνη, Θεωρίας και πράξης των Εικαστικών Τεχνών με την καθηγήτρια και ζωγράφο Λουϊζα Κακίση. Έχει συμμετάσχει σε είκοσι πέντε ομαδικές εκθέσεις ζωγραφικής και έχει διακριθεί από το Φιλολογικό Σύλλογο “ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ”. Είναι ανθολογημένη στα βιβλία, «Ασπρόμαυρες μνήμες» του Πανελληνίου Κέντρου Φιλότεχνων Δημιουργών Γυναικών, στο «Λεύκωμα» του Συλλόγου Εικαστικών Καλλιτεχνών Ελλάδος «Ο ΑΠΕΛΛΗΣ» και στη «Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» Χάρη Πάτση. Είναι Ταμίας του Συλλόγου Εικαστικών Καλλιτεχνών Ελλάδος “Ο Απελλής“. Είναι μέλος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών. Είναι επίσης μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Λέσχης του Βιβλίου (ΕΛΒΙ).

Έχει εκδώσει τα αφηγήματα «Τρυφερές Θύμησες», τις ποιητικές συλλογές «Ποιήματα» και «Μάνη, της Μνήμης Βάσανο Γλυκό», τα διηγήματα «Θάλασσα … Μοίρα», τη νουβέλα «Τραμουντάνα του Βοριά» και τα μυθιστορήματα το 2018 «Στην Άκρη, στον Κάβο – Μαλιά» και το 2022 «Ταραγμένοι Χρόνοι στις Γειτονιές του Αη-Νικόλα (1940-1949)».

Το έργο «Γύθειο – Σεργιάνι στο Χτες», που η συγγραφέας αποκαλεί ηθογραφική διήγηση, μέσα στις 306 σελίδες του σε ξεναγεί στον τόπο, στον χρόνο, στην ιστορία, στον πολιτισμό, στους ανθρώπους του Γυθείου. Να ομολογήσω ότι, ενώ είχα διάφορες υποχρεώσεις, δεν άφησα από τα χέρια μου το βιβλίο προτού φτάσω στην τελευταία σελίδα.

Διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο:

«Ξεκινώ. Όποιος από τους αναγνώστες επιθυµεί να σεργιανίσει, ας γίνει συνοδοιπόρος µου στη γη των θεών· του γαλάζιου, της αρµύρας, του φωτός. Ας µε ακολουθήσει νοερά στο γοητευτικό σεργιάνι της ιστορικής, µικρούλας παλιάς πόλης του Γυθείου, της καλλονής του Λακωνικού κόλπου. Σε χρόνους αλλοτινούς κι αλαργινούς, πιο ανθρώπινους από τους τωρινούς. Θα µε ιδεί να τη χαιρετώ µε σεβασµό και γρήγορα θα αντιληφθεί πως καταθέτω συναισθήµατα τα οποία άφησαν τα χνάρια τους στην ψυχή· την έχουν διαποτίσει».

Σεργιάνισα στα κείμενα που διαιρούνται σε δύο ενότητες.

Στο πρώτο μέρος, μέσα στα τριάντα κείμενα γνωρίζομε το Γύθειο μέσα από τον ζεστό λόγο της Χρυσούλας. Την παλιότερη και πιο πρόσφατη ιστορία της πόλης.

Αντικρίζουμε τα εξαιρετικά νεοκλασικά κτήρια, την επισκοπή και τις εκκλησίες, τα φαρμακεία και τα ιατρεία, οι σινεμάδες και τα βιβλιοπωλεία. Οι άνθρωποι είναι πρωταγωνιστές οι Μικρασιάτες πρόσφυγες, οι συνάδελφοι του ΟΤΕ, τα δημιουργήματα του Τσίλερ.

Πολύ συγκινητικές είναι οι συναντήσεις μας με ποιητές της περιοχής, ιστορίες για τον Γιάννη Ρίτσο και άλλους.

«Σε αυτόν τον παραλιακό δρόμο σεργιάνιζαν και οι, μαθητές τότε, μετέπειτα ποιητές, Αλέπης, Πολυδούρη, Ρίτσος, Βρεττάκος, γι’ αυτό και τον ονόμασαν ‘ακτή των ποιητών’» (σελ. 107).

Το δεύτερο μέρος επιγράφεται «Μηνολόγιο Εθίμων – Εορτών Παλαιού Γυθείου» και αποτελείται από δώδεκα κείμενα, ένα για κάθε μήνα. Πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία λαϊκού πολιτισμού.

Επειδή το Γύθειο και η Χρυσούλα Μπιράκου Σφακιανάκη είναι γεμάτα ποίηση, κλείνοντας την παρουσίασή μου, θα παραθέσω ένα απόσπασμα από τον Ιούνιο που δείχνει τη μαεστρία του λόγου της:

«Σκοτάδιασε  και το μαϊστράλι φυσούσε ελαφρά τα πρόσωπα, δροσίζοντάς τα. Η πανσέληνος, φωτεινός δίσκος ολοστρόγγυλος, καθρεφτιζόταν στα νερά του νησιού κι ήτανε, Θε μου, ξελόγιασμα! Να τος πάλι ο ποιητής (: Τάσος Λειβαδίτης). Πώς να τον αγνοήσεις!

Μητέρα, της λέω, μη μου ετοιμάζεις

πια το γάλα,

δεν μπορείς να καταλάβεις ότι

είσαι πεθαμένη;

Περίμενα να δω τι θα πει.

Ήταν Ιούνιος, βράδυ, με μια φανταστική

Πανσέληνο στον ουρανό.

Και μη μου πείτε πως αυτό δεν ήταν

μια απάντηση».

Και το «Γύθειο» και τα προηγούμενα βιβλία της Χρυσούλας Μπιράκου Σφακιανάκη παρουσιάζουν μια δημιουργό που αγαπά τον τόπο και τους ανθρώπους του. Η αγάπη της αυτή είναι τρυφερή και εμπερίστατη.

Οι απόψεις του εκάστοτε άρθρου, αντικατοπτρίζουν την προσωπική άποψη του συντάκτη. Προτείνουμε, ο εν δυνάμει αναγνώστης, αφενός να προβαίνει σε έλεγχο αγοράς, για την εύρεση της πιο συμφέρουσας τιμής, αφετέρου κατά  την αγορά, να επισκέπτεται  οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο, ώστε να ελέγξει από μόνος του, κατά πόσο το συγκεκριμένο ανάγνωσμα, καλύπτει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του.