Το Ξίφος της Μάλτας – Λεύκη Σαραντινού – Εκδόσεις Ενάλιος – Σχολιάζει ο Δημήτρης Μπουζάρας.
Το Ξίφος της Μάλτας – Λεύκη Σαραντινού – Εκδόσεις Ενάλιος-2024
Το νέο βιβλίο της ιστορικού Λεύκης Σαραντινου, κάποιοι το κρατάτε ήδη στα χέρια σας. Πρόκειται για ένα ιστορικό μυθιστόρημα, το οποίο θεωρείται αναπόσπαστο μέρος του συνόλου των ιστορικών γνώσεων μιας κοινωνίας.
Επομένως, είναι πολύ σημαντικό, εξίσου θα λέγαμε με την ιστοριογραφία αλλά και τη δόμηση της ιστορικής συνείδησης και με ευχαρίστηση παρατηρούμε, το αυξανόμενο ενδιαφέρον από το κοινό, για το συγκεκριμένο είδος, τα τελευταία χρόνια.
Το Ξίφος της Μάλτας, πραγματεύεται το διάστημα από το 1533 μ.Χ. έως το 1608 μ.Χ. δηλαδή, από τα μέσα του 16ου έως τα μέσα περίπου του 17ου αιώνα και έρχεται να συμπληρώσει- όπως σημειώνει η συγγραφέας -την τριλογία της για τις Ύστερες σταυροφορίες.
Ωστόσο, πρόκειται για ένα βιβλίο που μπορεί να διαβαστεί, δίχως να απαιτείται γνώση των προηγουμένων.
Μάλτα, 1533 – Ο νεαρός Ελληνομαλτέζος Φίλιππος Κονταράτος, με καταγωγή από το νησί της Ρόδου, διακατέχεται από τον πόθο να γίνει ζωγράφος. Αυτό είναι αδύνατον στο νησί, όπου είναι υποχρεωμένος να υποταχθεί στην πατρική βούληση. Αποφασίζει, λοιπόν, να φύγει για τη Βενετία προκειμένου να πραγματοποιήσει το όνειρό του, αλλά και για να ξεφύγει από έναν απαγορευμένο έρωτα που τον σημαδεύει…
Στη Βενετία θα μαθητεύσει κοντά στον μεγάλο δάσκαλο, τον Τιτσιάνο, και θα συγχρωτιστεί με μουσικούς και άλλους καλλιτέχνες, αλλά δεν θα ξεχάσει τον μεγάλο του έρωτα στο νησί. Θα προσπαθήσει να δημιουργήσει μια νέα ζωή εκεί, την ίδια στιγμή που τα σύννεφα του πολέμου ζυγώνουν απειλητικά τη Μάλτα…
Ζωγράφοι, μουσικοί, ιταλική αναγέννηση και λογοτεχνία, όλα έχουν τη θέση τους στο Ξίφος της Μάλτας κοντά στα μεγάλα ιστορικά γεγονότα του 16ου αιώνα: τη Μεγάλη Πολιορκία της Μάλτας, τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου, τη Σφαγή του Αγίου Βαρθολομαίου και άλλα πολλά.
Το ξίφος της Μάλτας, είναι αποτέλεσμα μιας άοκνης προσπάθειας ετών της συγγραφέως, καθώς απαιτήθηκαν δύο έτη έρευνας και άλλα τόσα συγγραφής.
Ο αναγνώστης λοιπόν, παρακολουθεί εκ των έσω την πορεία της οικογένειάς του Φίλιππου Κονταράτου και όχι μόνο, στο διάβα της Ιστορίας.
Στο βιβλίο ,παρουσιάζεται με εξαιρετικό τρόπο όλη η κοινωνία της εποχής, οι ξεχωριστές κοινωνικές τάξεις, σε μια κινηματογραφική αφήγηση-η οποία σε κάποια σημεία είναι συγκλονιστική- και από την πρώτη αράδα, δημιουργεί μια συνεχή ροή χρώματος και δράσης.
Ως παντογνώστης αφηγητής, ο αναγνώστης, πετά στην κυριολεξία ψηλά και εισέρχεται σε δρόμους, σοκάκια, σπίτια και δωμάτια , παλάτια και πεδία μαχών, στα στρατηγεία των δύο παρατάξεων.
Αλλάζοντας οπτική γωνία, εισέρχεται σε σκέψεις και στον εσωτερικό κόσμο των ηρώων, έτσι, γίνονται ορατά τα κίνητρα, οι γνώμες, οι πεποιθήσεις των ηρώων, ενώ παράλληλα, μεταφέρεται σε ένα ζωντανό γεγονός που διαδραματίζεται εμπρός του.
Με αυτό τον τρόπο, ο αναγνώστης ταυτίζεται, δημιουργεί μια πλήρη και σαφή εικόνα των πεπραγμένων και κατανοεί, με μεγάλη ευκολία, όχι μόνο την πορεία της πλοκής και τους χαρακτήρες, αλλά και τα πιο σημαντικά ιστορικά γεγονότα της συγκεκριμένης περιόδου που περιέχονται στο βιβλίο, κάνοντας εύκολα κτήμα του, την ιστορική γνώση.
Οι χαρακτήρες, δομούνται με ρεαλισμό και πιστότητα στη ροή της πλοκής και όπως οι κλασικοί συγγραφείς, η Λεύκη Σαραντινού, κρατά απόσταση από τους χαρακτήρες, δε γίνονται μαριονέτες της πένας της, τους παραχωρεί ίσως το μεγαλύτερο και πιο ακριβό δικαίωμα, αυτό της ελεύθερης σκέψης και βούλησης, τους χαρίζει μια ανεξάρτητη ζωή, δημιουργώντας μια αληθοφάνεια που δύσκολα μπορούμε να μην τη λάβουμε ως πραγματική.
Έτσι λοιπόν, ως αμερόληπτος μάρτυρας, η συγγραφέας, δε δημιουργεί χαρακτήρες αποτυπομένους σε χαρτί, αλλά ζωντανά όντα, που αφήνουν το στίγμα τους στην ψυχή μας και ακούμε σχεδόν την πνοή τους δίπλα μας.
Χαρακτήρες δυναμικούς, μεταβαλλόμενους, μέσω των εμπειριών και της κοινωνίας που τους περιβάλει, χτισμένους αριστοτεχνικά επίσης, μέσω των ονομάτων, των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και της εσωτερικότητας τους.
Το παραπάνω, δε το συναντούμε συχνά, οφείλεται στην επιμονή της Σαραντινού για την τελειότητα, τη λεπτομέρεια, για την πιστή αναπαράσταση των ηρώων ,της πιστής παρουσίασης κοινωνικών και άλλων συνθηκών της εποχής, του τρόπου συμπεριφοράς και ομιλίας.
Το γεγονός αυτό, αναδεικνύει το μέγεθος της γνώσης στο αντικείμενο της, αλλά και το εύρος των άλλων ιδιαίτερων γνώσεων, λόγου χάρη δημιουργικής γραφής. Η Λεύκη Σαραντινού , διδάσκει δημιουργική γραφή εκτός των άλλων και ο αναγνώστης το εντοπίζει μέσα από λεπτομέρειες στη δημιουργία των χαρακτήρων της. Ελεύθερη βούληση όπως προανέφερα, αλλά η χαρακτηριστική ευαισθησία του αντιήρωα σε κάτι και όχι η πλήρη υποταγή του στο σκότος.
Οι χαρακτήρες, παρουσιάζονται με έντονο ρομαντισμό -στοιχείο της εποχής- και ως πρόσωπα, βιώνουν πολλές φορές ένα έντονο διχασμό του θέλω και του πρέπει,, καλούνται να αποφασίσουν και να υπερβούν τις κάθε είδους κοινωνικές συμβάσεις, αναρωτώμενοι για το σωστό και το λάθος, το ηθικό και το ανήθικο, γέρνοντας τελικά, εκεί που προστάζει η αρχέγονη εσωτερική ανάγκη, στα βαθιά θέλω, εκείνα, που πραγματικά έχουν αξία, αλλά και ορίζουν τη ζωή.
Με αφορμές που προσφέρουν τα δεδομένα που παρελαύνουν από το βιβλίο, η Λεύκη Σαραντινού , βρίσκει ακόμη, ευκαιρίες, για τη παρουσίαση και δημιουργία περισσοτέρων εντόνων προβληματισμών στον αναγνώστη, προετοιμάζοντας τον, για το δικό του ταξίδι αυτογνωσίας, για μείζονα, ατομικά ή οικουμενικά ζητήματα, όπως είναι η ζωή και ο θάνατος, οι αντιθέσεις έως και οι συγκρούσεις των γενεών, οι έριδες ,το εφήμερο της ζωής, ο πόλεμος, η βία, ο νόστος, το καθήκον, το κυνήγι του ονείρου, η αξία των τεχνών, ο έρωτας σε όλες του τις εκφάνσεις και τα ταξίδια του στη ζωή των ανθρώπων, στα οποία πολλές φορές εισέρχεται ακάλεστος και δεν αναγνωρίζει γραμμένους ή άγραφους ανθρώπινους νόμους.
Παρουσιάζει επίσης, ιδεολογίες και φανατισμούς, οι οποίοι, φτάνουν έως τις μέρες μας, τονίζοντας την επικαιρότητα που έχει ετούτη η ιστορία, η οποία σχοινοβατεί μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας.
Με ύφος απλό και λιτό, άλλοτε λυρικό, η πρόθεση της συγγραφέως να μας μεταφέρει το έντονο συναίσθημα και την ατμόσφαιρα της εποχής, επιτυγχάνεται πλήρως. Λόγος άμεσος, στοχαστικός και ενδοσκοπικός, πρωτίστως όμως, παραστατικός, ενισχυμένος με την αμεσότητα, αλλά πάντα εξαιρετικά οικείος, ακόμη και στα σημεία της χρήσης άλλων γλωσσών ή ντοπιολαλιάς ,δημιουργεί μια εκτενή και πολυεπίπεδη πινακοθήκη εικόνων, δημιουργημένων από γράμματα και λέξεις, στην τέλεια θέση, με ποικίλο περιεχόμενο και με ιδιαίτερη ένταση.
Με ένα πλούσιο σύνολο συγγραφικών τεχνικών, σκέψεις, διαλόγους, επιστολές,flash back,συνομιλίες ,αλλά και μέσω της αφήγησής σε συνδυασμό με την ούτως ή αλλως ενδιαφέρουσα πλοκή, καταφέρνει μια ρεαλιστική ψυχολογική περιγραφή των χαρακτήρων, μια διεισδυτική κοινωνική ανάλυση με αμείωτη δραματική ένταση, ενώ υπερβαίνει τα όρια της προσωπικής ιστορίας των ηρώων και καταφέρνει εν τέλει, να ανταποκριθεί με άνεση, στις αναζητήσεις ενός σύγχρονου αναγνώστη, ο οποίος, χωρίς να διαθέτει κατ’ ανάγκην εξειδικευμένη πληροφόρηση και γνώση για συγκεκριμένα ζητήματα του ιστορικού χωροχρόνου, παρακολουθεί, ζει και λαμβάνει θέση, με διευρυμένο και αμείωτο ενδιαφέρον στα όσα αναδεικνύει η πένα της Λέυκης Σαραντινού , στο διάβα της πραγματικής Ιστορίας.
Με γλώσσα πλήρως κατανοητή, ανεπιτήδευτο –όπως και τα προηγούμενα βιβλία της – στόχο έχει αφενός την αβίαστη μεταφορά πραγματικής γνώσης και αφετέρου την τέρψη μέσω της ανάγνωσης.
Το σημείο που κάνει εντύπωση στα βιβλία της Σαραντινού, είναι το γεγονός πως με σοβαρότητα και σαφήνεια, δεν αφήνει κενά ή αναπάντητα ερωτηματικά για όσα στοιχεία παραθέτει, ενώ παράλληλα, το υποψιασμένο μάτι του αναγνώστη, θα διακρίνει , την αταλάντευτη και απαλλαγμένη από συναισθηματισμούς, ανιδιοτελής παρουσίαση του θέματος μέσω των πρωταγωνιστών, μυθοπλαστικών ή πραγματικών, για όλες τις πλευρές, χαρακτηριστικό των βιβλίων της και στοιχείο, το οποίο είναι αποτέλεσμα βαθιάς γνώσης, πολυετούς μελέτης, τριβής με το αντικείμενο και φυσικά, ακλόνητης επιστημονικής αντικειμενικότητας.
Η ρέουσα αφήγηση, η οποία δε κουράζει τον αναγνώστη παρά το μέγεθος του βιβλίου, όπως και οι εκπληκτικές περιγραφές, σε συνδυασμό με την ιδανική τοποθέτηση λέξεων από τη συγγραφέα, οι οποίες αφενός, αναδεικνύουν το κλίμα της εποχής και αφετέρου, δημιουργούν εικόνες που παγώνουν το χρόνο της ανάγνωσης και μεταφέρουν αυτόματα τον αναγνώστη στο κέντρο της δράσης, προκαλούν εντύπωση και προστίθενται σαφώς, στα θετικά του παρόντος τόμου.
Οι ακριβόλογες εκφράσεις, η πλήρης και υπεύθυνη τεκμηρίωση, οι επεξηγήσεις και παράθεση πηγών στο τέλος για όσους επιθυμούν περεταίρω μελέτη του θέματος, σε συνδυασμό με όλα τα παραπάνω, κατατάσσουν το βιβλίο κατά τη γνώμη μου, ως ένα από τα κορυφαία ιστορικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν την προηγούμενη χρονιά.
Στα θετικά του βιβλίου εκτός των παραπάνω, θα ήθελα να σημειώσω την ευκαιρία που μας δίνει η Λεύκη Σαραντινού, να γνωρίσουμε ξανά το Μεσαίωνα, όπως πραγματικά ήταν και όχι όπως έμεινε χαραγμένος στη συλλογική μνήμη, ως συνώνυμο δηλαδή του σκοταδισμού, της βίας, της ανομίας, της στασιμότητας, της άγνοιας και της δεισιδαιμονίας.
Ελάχιστα βιβλία μας παρουσιάζουν τη συγκεκριμένη περίοδο, με αυτό τον τρόπο, διότι ο Μεσαίωνας, υπήρξε μια εποχή ανακαλύψεων, προόδου και διεύρυνσης των γνώσεων για τον κόσμο όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, μια εποχή, που η λογοτεχνική παραγωγή που μιλά και επιδρά ακόμη στις μέρες μας, εκτοξεύτηκε , μια εποχή, που έθεσε τις βάσεις, της Αναγέννησης που ακολούθησε.
Η Σαραντινού λοιπόν, μέσα όχι μόνο από το παρόν βιβλίο, μας καλεί να γνωριστούμε ουσιαστικά και πάλι με εμάς, με το παρελθόν μας, με τα υλικά από τα οποία είμαστε δημιουργημένοι, με όλα αυτά τα οποία μας καθόρισαν και συνεχίζουν να μας καθορίζουν, να γνωριστούμε, με τον ίδιο μας τον εαυτό.
Καταφέρνει να αναδείξει την πραγματική πλευρά της Ιστορίας και όχι την επίσημη. Και η πραγματική, δεν είναι άλλη, από τις μικρές ιστορίες όλων εκεινών των γνωστών και αγνώστων πρωταγωνιστών της, που ζήσαν τη ζωή, που συμπεριφέρθηκαν, που σήκωσαν ανάστημα, που χάθηκαν για μια ιδέα, που είχαν την τόλμη να διαμορφώσουν τον κόσμο όπως τον ξέρουμε σήμερα και πως θα ήταν καλύτερο να τα γνωρίσουμε όλα αυτά, παρα μέσα από ένα συναρπαστικό ιστορικό μυθιστόρημα γεμάτο φως και αλήθεια, όπως το συγκεκριμένο .
Η πλούσια, αστείρευτη και επινοητική φαντασία της Λεύκης Σαραντινού, ξυπνά και πάλι την αγάπη μας για την Ιστορία, η οποία, τι μας λέει εκτός των πολλών άλλων; Πως δεν είναι κακό κάποια πράγματα να αλλάζουν ,αρκεί κάποια άλλα, να ειπωθούν, όπως ακριβώς ακουστήκαν.
Η Ελευθερία (Λεύκη) Σαραντινού γεννήθηκε στο Ρέθυμνο. Αποφοίτησε από το Tμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης με βαθμό άριστα και υποτροφία. Έχει πάρει δίπλωμα κλαρινέτου, Αρμονίας και Αντίστιξης, ενώ έχει κάνει σπουδές στο πιάνο, το κλασικό τραγούδι και σε διάφορες ξένες γλώσσες.
Δούλεψε στο Μουσικό Σχολείο, σε διάφορα ωδεία και φροντιστήρια, και σήμερα διδάσκει κλαρινέτο, χορωδία, θεωρία, μονωδία, φλογέρα, αρμονία και μουσικοκινητική στο Ωδείο Κόψα στην Κομοτηνή, όπου διαμένει με τον σύζυγο και τον γιο της.
Παράλληλα, ασχολείται με τη διδασκαλία Δημιουργικής Γραφής και Ιστορίας, καθώς και με τη μελέτη της Ιστορίας και τη συγγραφή.
Οι απόψεις του εκάστοτε άρθρου, αντικατοπτρίζουν την προσωπική άποψη του συντάκτη. Προτείνουμε, ο εν δυνάμει αναγνώστης, αφενός να προβαίνει σε έλεγχο αγοράς, για την εύρεση της πιο συμφέρουσας τιμής, αφετέρου κατά την αγορά, να επισκέπτεται οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο, ώστε να ελέγξει από μόνος του, κατά πόσο το συγκεκριμένο ανάγνωσμα, καλύπτει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του.
