”Παραμύθια” από ένστικτο – Κ.Μανίκας – Εκδόσεις Ιωλκός – Σχολιάζει ο Κώστας Α. Τραχανάς.
« ”Παραμύθια” από ένστικτο» Κ.Μανίκας Σπονδυλωτό μυθιστόρημα Εκδόσεις Ιωλκός
2025 σελ.317
Δεν υπάρχουν μύθοι, μόνο ανείπωτες ιστορίες.
Το βιβλίο αυτό περιέχει διδακτικά , εναλλακτικά και παράξενα παραμύθια της γιαγιάς Αθηνάς , που γλυκαίνουν τις καρδιές των παιδιών.
Το παραμύθι έχει ακαταμάχητη γοητεία. Σε τραβάει σαν μαγνήτης κι άξαφνα τριγυρνάς στα μισοπέλαγα των βάσιμων υποθέσεων και των αβάσιμων προθέσεων, ψάχνοντας μια φανταστική ακτή που πλέον μοιάζει πιο αληθινή κι από την ανάσα σου.
Η γιαγιά ήταν μια γυναίκα που τίμησε τα παραμύθια ως διδακτική επιρροή ,παρά ως αποπλάνηση των διλημμάτων.
Η μερική αλλοίωση των κλασσικών ιστοριών δεν άργησε να αντικατασταθεί με τον ολικό επανασχεδιασμό τους.
Δεν έλεγε η γιαγιά παραμύθια ούτε ψέματα .Ένα είδος παραβολών θα τους ταίριαζε καλύτερα ως περιγραφή. Κι έμαθε να λέει τις ιστορίες της με όμορφες και κατανοητές αφηγήσεις. Ακόμη κι αν δεν πρόσεχες την πλοκή ή δεν έψαχνες τα όχι και τόσο βαθιά κρυμμένα μηνύματα, σου άφηναν έναν αισιόδοξο τόνο. Κλασικά παραμύθια δοσμένα αλλιώς , κάπως αλληγορικά, κάπως πιο ενήλικα, σίγουρα με φρέσκο ενδιαφέρον. Έστηνε και νέους μύθους , δικής της έμπνευσης, με όλα τα κλασσικά συστατικά , αλλά διαφορετική σύνθεση και μπόλικα φρέσκα καρυκεύματα για να γίνεται η γεύση πιο πικάντικη και δροσερή.
Κάπου υπήρχε μια άλλη ροή των γεγονότων ,κρυφά κίνητρα , μοχθηροί σκοποί, υποτιμημένοι πρωταγωνιστές .Ο κόσμος με τις πολλαπλές αναγνώσεις ,το σύμπαν με τις εναλλακτικές ερμηνείες , ν΄ αφήνει ανοιχτό κάθε ενδεχόμενο. Κλαδεύει τις ξεχασμένες απεριποίητες άκρες των επιθυμιών και τις αποδίδει καλοσυνάτες ,καταδεκτικές και εύπεπτες. Ένα σκηνικό , τρύπα στο παρόν, να ξεφορτωνόμαστε τα ψυχικά απόβλητα και να ξαναγεμίζουμε τους αισθηματικούς κάδους με πεντακάθαρα σκουπίδια.
Και καθώς έμπλεκε η γιαγιά τα κυνικά πρότυπα με τις κατεστημένες αποτυπώσεις του μύθου, ξετύλιγε σιγά σιγά τον μίτο προς το κέντρο της ύπαρξης .Αν μπορούσε να σώσει τον εαυτό της , ας έδινε στα παιδιά ,στα εγγόνια και τα δισέγγονά της, ένα εύχρηστο εργαλείο , για να συντρίψουν όσα μέσα τους θα τα κρατάνε «συναινετικά» σκλάβους.
«-Γιαγιά γιατί η Κοκκινοσκουφίτσα μπέρδεψε τον κακό λύκο με τη γιαγιάκα της;
-Γιαγιά θα μπορούσε ο λύκος να μοιάζει εμφανισιακά με τη γιαγιά;
-Γιαγιά , γιατί η χελώνα κέρδισε τον λαγό ; Αφού ήταν πολύ, πολύ πιο γρήγορος ; Δεν μπορεί να καθυστέρησε τόσο πολύ ;
-Γιαγιά γιατί οι γονείς άφησαν αβοήθητα τα αγοράκια τους μόνα μέσα στο δάσος χωρίς νερό και φαγητό ;
-Ποτέ σου μην παρασυρθείς από παραμυθένια νερά. Στη σκοτεινή γαλήνη τους κουρνιάζουν τα πιο αβαθή τέλματα.
-Μακάρι ν΄ αρκούσε ένα παραμύθι για να διαλύσει την ανθρώπινη κακοήθεια , την τάση μας για εκφοβισμό και εκμετάλλευση.
-Δεν κατάλαβα γιαγιά αν κέρδισε η αγάπη ή ο φόβος.
-Μακάρι να ήταν όλα τόσο ξεκάθαρα , καρδούλα μου. Αλλά αυτό είναι η ζωή. Μια αλυσίδα αντιφάσεων, όχι πάντοτε με συνεχές νόημα.
– ….… »
Άραγε ,οι επόμενες γενιές ωφελήθηκαν σε κάτι από την παιδαγωγική πρωτοτυπία της γιαγιάς ή το μόνο που κατάφερε ήταν να αποκρύψει τσαπατσούλικα το στίγμα μιας ασουλούπωτης κακεντρέχειας ;
Κάποτε , η μεγαλύτερη εγγονή της, εκεί στα πρόθυρα της εφηβείας της , τη ρώτησε σχεδόν αυταρχικά: «Γιαγιά , γιατί χρειαζόμαστε τα παραμύθια; Και καλά ,για τα παιδιά , τα νομίζετε ηλίθια ,πως δεν αντέχουν την αλήθεια. Εσείς οι μεγάλοι, τι τα θέλετε;
Μούδιασε. Κλονίστηκε η εμπιστοσύνη στον σκοπό της. Δεν ήξερε τι να της απαντήσει συγκεκριμένα, ορθολογικά, με σαφήνεια πέραν κάθε αμφιβολίας. Να την πείσει ,να την κάνει συμμέτοχο στην ιεραποστολή της για τη δημιουργική καταστροφή του ψέματος με
μόνο όπλο το ψέμα.
Πώς να της εξηγήσει για τα δύο είδη ψέματος. Για το μοχθηρό , το όμοιο με δίκοχο μαχαίρι, απροειδοποίητο εισβολέα ικανό να κατακρεουργήσει ό,τι βρεθεί στο πέρασμά του. Και για το άλλο, το λυτρωτικό βαμβάκι για τις πληγές ,το βάλσαμο κι αντίδοτο για το φαρμάκι κάθε δηλητηριώδους «αγάπης».
Πώς να την εκπαιδεύσει, ώστε να διακρίνει τις διαφορές τους ,τις ασύμβατες χρήσεις τους;
Κι αν ζητούσε παραπάνω στοιχεία ; Κι αν στριμωχνόταν αφόρητα; Κι αν οι αποκαλύψεις γίνονται επιβεβλημένες ; Ίσως να ήταν πιο σώφρον να μην της πει τίποτα .Η απελευθερωμένη , καλπάζουσα φαντασία ενός παιδιού καταντά ο πιο ασφαλής δρόμος για την εξασφάλιση της ανόθευτης προσοχής του.
Το σωστό δομημένο παραμύθι ,μια ιστορία δηλαδή με πλοκή ,χαρακτήρες και διακριτό επιμύθιο, δεν αποτελεί ένα τυποποιημένο ψέμα. Έρχεται ως ο κατάλληλος παραβολικός τρόπος για να αρθρώσεις την πιο μεγάλη αλήθεια. Μοιάζοντας με παραπλανητική ,πιο εύπεπτη εκδοχή της , περνιέται μέχρι και για ατάραχο ψεύδος. Έτσι οποιοσδήποτε λαμβάνει τα μηνύματα που θέλει και κρατά τις ερμηνείες που του ταιριάζουν, φεύγοντας όλοι ικανοποιημένοι με τις προθέσεις της αφηγήτριας.
Η αλύγιστη σιωπή της διεύρυνε το κενό της μικρής και της άνοιγε απανωτά διλήμματα για τα οποία ήταν αλόγιστα απροετοίμαστη. Τι περίμενε; Τα παιδιά τα ξέρουν όλα κι αν πας να τους κρυφτείς με υπεκφυγές και ώριμους ελιγμούς ,εκτίθεσαι πολλαπλά και διακινδυνεύεις να χάσεις μονομιάς όση φερεγγυότητα σου απέμεινε.
Μηχανικά της αποκρίθηκε: «Κανείς δεν έχει ανάγκη τα παραμύθια. Ιστορίες λέμε, όπως τις καταλαβαίνουμε κι όπως μπορούμε να τις πούμε. Οι διαφορετικές οπτικές ,δεν είναι ηθελημένο ψέμα. Κάπου κάπου κάνουμε πως ξεγελάμε τους εαυτούς μας. Πιστεύουμε τις υπερβολές μας και ψάχνουμε κάποιον να μαρτυρήσει το ίδιο για να νιώσουμε λιγότερο τρωτοί».
Ανάθεμα κι αν λύθηκε η απορία της Αθηνούλας! Μόνο για απάντηση δεν έψαχνε.
Ήταν τυχερή η γιαγιά. Αυτοί τυραννιότανε από τύψεις , ενοχές κι ανομολόγητους διαμελισμούς υποψιών. Εκείνη δεν την τρόμαξαν. Τα γύριζε εύκολα ανάποδα. Οι τύψεις προκάλεσαν λησμονιά .Οι ενοχές άλλαξαν σε προσωπική ευθύνη. Οι υποψίες μετατράπηκαν σε σιγουριά.
Αν η ζωή είναι ένα παραμύθι ,θα ήταν προτιμότερο να ταιριάζει με εκείνα της κυρα- Αθηνάς. Το μόνο ψεύτικο μέσα της, οι σεναριακές αναπαραστάσεις. Ένα μοναχικό αποτύπωμα αστείρευτης νευρικότητας, παραλλαγμένης σε αυτόφωτη δίψα για κατάκτηση ενός άσβεστου φάρου…
Το μυθιστόρημα αυτό είναι ένας αριστοτεχνικός συνδυασμός καταστάσεων που κυμαίνονται από τη σταθερότητα στη συγκινησιακή φόρτιση, από την ακινησία στη ρευστότητα.
Ένα καλοκουρδισμένο μυθιστόρημα ,αβίαστα προκλητικό και σύγχρονο.
Ένα σπονδυλωτό μυθιστόρημα για τις αλήθειες και τα ψέματα στις σχέσεις ,στην οικογένεια, στην πολιτική ,κυρίως προς τον ίδιο μας τον εαυτό.
Μια καθηλωτική αφήγηση που συνομιλεί με τη λογοτεχνική και στοχαστική παράδοση.
Η γλώσσα είναι άριστη και χειμαρρώδη , με ισορροπημένες εναλλαγές μονολόγων και διαλόγων που δίνουν ρυθμό στο κείμενο, αλλά και με τη χρήση ενός πλούσιου λεξιλογίου και φράσεων που χαρίζουν αυθεντικότητα ,συνθέτει ένα διαρκές παιχνίδι μεταξύ παρελθόντος και παρόντος ,ψέματος και αλήθειας στη βιωμένη και αφηγημένη ζωή.
Ένα έργο αστείο ,τρυφερό ,γεμάτο καλοσύνη, που εκπέμπει αστείρευτη ενέργεια.
Συναρπαστικό ανάγνωσμα.
Διαβάστε το.
Ο Κωνσταντίνος Μανίκας γεννήθηκε στην Αθήνα με καταγωγή από τα Τρίκαλα. Σπούδασε φυσικοθεραπεία. Απέκτησε Bachelor στην Ψυχολογία, Master στη Διοίκηση Επιχειρήσεων και τα Οικονομικά καθώς και Advanced Certificate στο Digital Marketing.
Είναι σύμβουλος επιχειρήσεων. Συνδιαχειρίζεται τον ιστότοπο άποψης, lastpoint.gr, ενώ δημιούργησε και τον πολιτιστικό ιστότοπο culturepoint.gr. Αρθρογραφεί τακτικά και σχολιάζει σε εκπομπές ως οικονομικός αναλυτής. Διατηρεί εκπομπή σε διαδικτυακό ραδιόφωνο. Το πρώτο του μυθιστόρημα, με τίτλο Στην ψυχή του ηγεμόνα, κυκλοφόρησε το 2016 (εκδόσεις Ιωλκός) και ακολούθησε Το τρίτο λάθος το 2021 (εκδόσεις Ιωλκός).
Διηγήματά του συμπεριλαμβάνονται σε συλλογικές εκδόσεις.
Οι απόψεις του εκάστοτε άρθρου, αντικατοπτρίζουν την προσωπική άποψη του συντάκτη. Προτείνουμε, ο εν δυνάμει αναγνώστης, αφενός να προβαίνει σε έλεγχο αγοράς, για την εύρεση της πιο συμφέρουσας τιμής, αφετέρου κατά την αγορά, να επισκέπτεται οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο, ώστε να ελέγξει από μόνος του, κατά πόσο το συγκεκριμένο ανάγνωσμα, καλύπτει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του.
