Γιατί τρώμε; – Γράφει ο Διαμαντόγλου Γιάννης.
Τα πιο δύσκολα ερωτήματα προς απάντηση είναι αυτά που προέρχονται από παιδιά. Στο βιβλίο conversations with Carl Sagan o εκπληκτικός αστροφυσικός αναρωτιέται:
“Πηγαίνετε να μιλήσετε με νηπιαγωγούς ή με παιδιά της πρώτης τάξης…
Θα βρείτε μια τάξη γεμάτη από λάτρεις της επιστήμης. Θέτουν βαθιά ερωτήματα…
Ρωτούν, “Τι είναι ένα όνειρο; Γιατί έχουμε τα δάχτυλα των ποδιών, γιατί το φεγγάρι είναι στρογγυλό, ποια είναι τα γενέθλια του κόσμου, γιατί το γρασίδι είναι πράσινο;”
Αυτά είναι βαθιά, σημαντικά ερωτήματα. Απλώς βγαίνουν από μέσα τους.
Όταν πηγαίνετε όμως να μιλήσετε με μαθητές της τρίτης λυκείου δεν υπάρχει τίποτα από όλα αυτά. Έχουν πάψει να είναι περίεργοι. Κάτι τρομερό έχει συμβεί μεταξύ νηπιαγωγείου και τρίτης λυκείου “.
Σε αυτό ακριβώς το πνεύμα του σπουδαίου επιστήμονα, θέλησα να ασχοληθώ με το ερώτημα που θα μπορούσε κάλλιστα να έχει κάνει ένα παιδί, -πριν βέβαια ο εγκέφαλος του ανακατευτεί μέσα στο αποχαυνωτικό μίξερ της εκπαίδευσης-.
“Μακάρι να μπορούσατε να ζείτε από το άρωμα της γης και, όπως τα φυτά του αέρα, να τρέφεστε από το φως.”
«Ο πάγκος με τα φρούτα» του Φράνς Σνάιντερ.
Ο Χαλίλ Γκιμπράν με το βιβλίο του ο προφήτης και ο κήπος του προφήτη, δεν κρύβω ότι ίσως αποτελεί το κορυφαίο ανάγνωσμα στα δικά μου μάτια. Στην παραπάνω φράση ο ποιητής θέτει τόσο όμορφα και αιθέρια την έννοια της οικονομίας της φύσης που με συνταράσσει. Εύχεται οι άνθρωποι να μπορούσαν να τραφούν απλά από την ουσία της φύσης, χωρίς να καταναλώνουν ή να αφαιρούν ζωή. Στην πράξη αν και η αλυσίδα της ανθρώπινης διατροφής περιλαμβάνει αρκετή βία, όλα ξεκινάνε πραγματικά απ το φώς.
Τίποτα δεν θα είχε αξία πάνω στη Γή χωρίς την κρυμμένη δύναμη του ζωοδότη ήλιου. Το φώς εκτός από το να μας ζεσταίνει τις κρύες χειμωνιάτικες ημέρες, είναι επιφορτισμένο με πολύ σημαντικότερο έργο. Κάθε ικμάδα ενέργειας πάνω στην πλανήτη μας, προέρχεται από τις ατίθασες ακτίνες φωτός που πακετάρουν τεράστια ποσά της απευθείας από τον ήλιο, έτοιμα προς κατανάλωση στο χρηματιστήριο ενέργειας. Αναφέρω τι λέξη χρηματιστήριο γιατί όπως όλοι γνωρίζουμε από τα χρόνια μας στο σχολείο, η ενέργεια διαρκώς αλλάζει μορφές χωρίς να χάνεται. Οι άνθρωποι αλλά και όλα τα έμβια όντα είμαστε καταδικασμένοι να ρουφάμε ηλιακή ενέργεια απ το καλαμάκι των ακτινών. Συνεπώς ο πρώτος και βασικότερος λόγος που οι άνθρωποι τρώμε είναι για να εξασφαλίσουμε ενέργεια. Η απάντηση στο πώς αυτή η ενέργεια περνά στον άνθρωπο είναι αρκετά απλή. Αρχικά τα φυτά αποθηκεύουν ηλιακή ακτινοβολία ως χημική ενέργεια μέσω της φωτοσύνθεσης. Αυτή την ενέργεια εμείς την υφαρπάζουμε απ τα φυτά είτε άμεσα μέσω της κατανάλωσης τους, είτε έμμεσα αν τραφούμε από ζώα που έχουν τραφεί με τη σειρά τους μέσω της αλυσίδας της ζωής από φυτά. Μοιραία συνέπεια αυτής της διαδικασίας είναι η προσαρμογή μας ως είδος να επιθυμούμε τη γεύση της σταβλίσιας μπριζόλας ή της γλυκιάς τάρτας, γιατί; μα γιατί μας προσφέρουν την απαραίτητη για την επιβίωση μας ενέργεια. Όσο και αν προσπαθούμε να το παίζουμε αδιάφοροι ή υπεράνω σχετικά με αυτό το ιδιότυπο ανταλλακτήριο ζωής, στην πράξη αυτή η προσποίηση δεν αποκρύπτει την βαθειά αλήθεια, ότι επιβιώνουμε γιατί δεν επιβιώνουν άλλοι οργανισμοί. Ας παραδεχτούμε λοιπόν την λυτρωτική αλήθεια, είμαστε vampire ενέργειας, μέσα σε αυτή τη μελαγχολική αλυσίδα ζωής που καλούμαστε να εκμεταλλευτούμε.
Νεκρή φύση με φρούτα και λαχανικά. Μουσείο Νόρτον Σάιμον, Πασαντίνα Καλιφόρνια
Ο δεύτερος βασικός λόγος που τρώμε, πηγάζει και είναι άμεσα συνδεδεμένος με τον πρώτο λόγο. Τα θρεπτικά συστατικά που στη γλώσσα της βιολογίας μεταφράζονται σε πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη καθώς και βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία και άλλα συστατικά, δεν βρίσκονται κρυμμένα ως κληρονομιά κάτω απ το στρώμα της φυσιολογίας μας. Όπως και την ενέργεια έτσι και αυτά, τα δανειζόμαστε από άλλους οργανισμούς είτε αυτοτελή (σπανιότερα), είτε ως συστατικά που ο οργανισμός μας κομματιάζει σε υλικά ώστε να επαναχρησιμοποιήσει όπως τον εξυπηρετεί. Θα λέγαμε ότι το σώμα μας λειτουργεί ως ένα εργοστάσιο ανακύκλωσης, όπου επεξεργάζεται και επαναχρησιμοποιεί οτιδήποτε αναγνώσει ως χρήσιμο και πετάει δια των γνωστών οδών, οτιδήποτε άχρηστο σε αυτόν. Εύκολα μπορεί να κατανοήσει κάποιος, πως ιδανικά θέλουμε να τρώμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποσότητα και ποικιλία θρεπτικών συστατικών ανά μονάδα ενέργειας. Ή για να το θέσουμε απλούστερα, κάθε θερμίδα που καταναλώνουμε είναι πολύ χρήσιμο να προέρχεται από θρεπτικά τρόφιμα, όπως όσπρια, λαχανικά, λευκό κρέας, φρούτα και όχι αλκοόλ, σφολιάτες και τρόφιμα περιπτέρου. Αν η γιαγιά σας δεν μπορεί να αναγνωρίσει ένα τρόφιμο ως τρόφιμο μάλλον τελικά δεν είναι. Ο τελευταίος αν και εξυπνακισμός, εντούτοις κρύβει μεγάλη αλήθεια για την ποιότητα όσων τρώμε, χρησιμοποιήστε το.
Σκηνή Αγοράς στην προκυμαία.
Ο τρίτος σημαντικός λόγος για τον οποίο τρώμε είναι η απόλαυση και όταν αναφερόμαστε στον όρο απόλαυση, δεν εννοούμε μόνο την σωματική που βιώνουμε καθώς ενεργοποιούνται οι γευστικοί μας κάλυκες. Απόλαυση είναι και μια ωραία παρέα με αφορμή το κοινό γεύμα, ή η αγάπη που βιώνουμε καθώς μας φροντίζουν μέσω του φαγητού. Μια από τις σημαντικότερες χειρονομίες ανθρωπιάς δεν θα διαφωνήσουμε ότι είναι η προσφορά τροφής. Αρκεί να πάτε διακριτικά σε ένα συσσίτιο απόρων ώστε να παρατηρήσετε τα βλέμματα των ανθρώπων που προσφέρουν αλλά και λαμβάνουν. Το φαγητό δεν είναι ένα οποιοδήποτε παρελκόμενο που απλά βρίσκεται στην ζωής μας. Κατέχει κεντρική θέση, ίσως σχεδόν ιερή και κάπως έτσι είναι το πρέπων να αντιμετωπίζεται. Όσο οι δυτικές κοινωνίες συνεχίζουμε να αποποιούμαστε τις τρείς βασικές λειτουργίες του γιατί τρώμε, αλλά πρωτίστως αγνοούμε την μεταξύ τους ισορροπία, προφανώς και θα μιλάμε για έξαρση παχυσαρκίας, μεταβολικών και ψυχιατρικών νοσημάτων.
Δεν υφίσταται ισορροπία στη ζωή μας, εάν και εφόσον υπερτονίζεται ή απαξιώνεται οποιαδήποτε από τις τρείς αυτές βασικές αρχές. Ένας άνθρωπος που έχει παραδοθεί στην υπερφαγεία, προφανώς εγκλωβίζεται στα δίχτυα της απόλαυσης παραγκωνίζοντας την ανάγκη για θρεπτικά συστατικά. Αντιστρόφως, η προσήλωση μόνο στα θρεπτικά συστατικά και η ταυτόχρονη έλλειψη ενέργειας για μεγάλα χρονικά διαστήματα, πλήττει ευθέως την ίδια την υπόσταση μας, δεδομένου ότι ο οργανισμός αντιμετωπίζει σοβαρό υπαρξιακό πρόβλημα, όπως για παράδειγμα παρατηρείται κατά τον υποσιτισμό των ηλικιωμένων.
Μήλα και πορτοκάλια του Morgan Weistling
Είναι ασύλληπτο πώς ένα εξελικτικό όπλο του ανθρώπου για την επιβίωση μετατράπηκε σε τέχνη. Η κατανάλωση τροφής ενεργοποιεί το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου απελευθερώνοντας ντοπαμίνη –νευροδιαβιβαστής απόλαυσης και επιθυμίας-. Έτσι δημιουργήσαμε έναν αποδοτικό τρόπο διασφάλισης φαγητού, ώστε να μην αμελούμε την επιβίωση μας. Η ευχαρίστηση που προσφέρει το φαγητό είναι βασικός μηχανισμός που βοηθά τους οργανισμούς να αναζητούν και να καταναλώνουν θρεπτικά συστατικά απαραίτητα για την επιβίωση. Εμείς πήραμε αυτή την ανάγκη και χτίσαμε γαστρονομία, αποκηρύσσοντας εν μέρη το παρελθόν του άξεστου θηρευτή. Κανείς μας δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει άμεσα το μέγεθος αυτής της μεταστροφής. Κι όμως η μετεξέλιξη ενός ενστίκτου επιβίωσης σε βασικό συστατικό πολιτισμού, αποτελεί ίδιον του ανθρώπου. Ακόμα και αν αυτός ο πολιτισμός δεν δύναται να αποφύγει την θυσία άλλων οργανισμών ώστε να προκόψει, εντούτοις ομολογώ ότι τα έχουμε πάει περίφημα αναφορικά με την πρόοδο. Ωστόσο έχουμε να διδαχθούμε ακόμα πολλά απ τη φύση που μας περιβάλλει και πρωτίστως στο κομμάτι της οικονομίας και σεβασμού των πόρων.
Ονομάζομαι Διαμαντόγλου Γιάννης. Γεννήθηκα στον Άγιο Ιωάννη Ρέντη Πειραιά και η μαθητική μου εκπαίδευση ολοκληρώθηκε στο Γενικό Λύκειο Αγίου Ιωάννη Ρέντη, εποχή κατά την οποία ξεκίνησα με διάφορα ερεθίσματα να αποτυπώνω γραπτώς σκέψεις και συναισθήματα.
Ολοκλήρωσα τις πανεπιστημιακές μου σπουδές στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών στο Τμήμα Χημείας, όπου σαν φοιτητής επαναδραστηριοποιήθηκα για μικρό χρονικό διάστημα στη γραπτή αποτύπωση , ενώ τα αμέσως επόμενα Χρόνια ολοκλήρωσα με επιτυχία το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου με τίτλο Διαχείριση Αποβλήτων. Είμαι επίσης κάτοχος Μεταπτυχιακού τίτλου από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών με τίτλο Εφαρμοσμένη Διαιτολογία και Διατροφή με εξειδίκευση στις αλληλεπιδράσεις της διατροφής σε Μοριακό επίπεδο.
Τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιούμε επαγγελματικά σε φαρμακευτική εταιρία, ενώ στο παρελθόν έχω εργαστεί στην βιομηχανία λιπών και ελαίων(τμήμα ποιότητας) καθώς και στο τμήμα έρευνας και ανάπτυξης φαρμακοβιομηχανίας. Έχω δημιουργήσει ένα blog θεμάτων διατροφής με τον τίτλο diatrofoskopio , ενώ αρθρογραφώ ως συνεργάτης για διάφορα θέματα σε περιοδικά όπως το politismikos.gr .
Τιμήθηκα 2 φορές με το πρώτο βραβείο της ΠΕΛ για τους δελφικούς αγώνες ποίησης 2018, 2023 καθώς και τους πανελλήνιους λογοτεχνικούς αγώνες του 2016.
Εκδόσεις : Διατροφή και Συναισθήματα (Αρμός, 2021), Λογική και Διατροφή(Δίαυλος, 2022), Τετράγωνοι Στοχασμοί (Θράκα, 2019)
Οι απόψεις του εκάστοτε άρθρου, αντικατοπτρίζουν την προσωπική άποψη του συντάκτη. Προτείνουμε, ο εν δυνάμει αναγνώστης, αφενός να προβαίνει σε έλεγχο αγοράς, για την εύρεση της πιο συμφέρουσας τιμής, αφετέρου κατά την αγορά, να επισκέπτεται οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο, ώστε να ελέγξει από μόνος του, κατά πόσο το συγκεκριμένο ανάγνωσμα, καλύπτει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του.
