Το κίνημα του ζήλου – Γιάννης Μαντούσης – Εκδόσεις Πηγή – Σχολιάζει η Λεύκη Σαραντινού.

Η επανάσταση των Ζηλωτών στη Θεσσαλονίκη τον 14 ο αιώνα

Είναι κοινός τόπος ότι ελάχιστοι Έλληνες συγγραφείς αποπειρώνται να γράψουν για ιστορικές περιόδους νωρίτερα από τον 19 ο ή τον 20 ο αιώνα. Και αυτό διότι όσο πιο πίσω πηγαίνουμε στον χρόνο τόσο λιγότερα διαθέσιμα ιστορικά αρχεία και αρχαιολογικά τεκμήρια έχουμε στη διάθεσή μας προκειμένου να αναπαραστήσουμε με τρόπο αποτελεσματικό την καθημερινότητα ενός ήρωα σε παλαιότερες εποχές.

Ευτυχώς, όμως, για όλους τους αναγνώστες οι οποίοι δηλώνουν συγχρόνως και ιστοριοδίφες, που υπάρχουν ακόμη και συγγραφείς που δεν φοβούνται να αναμετρηθούν με την Ιστορία και την ιστορική αλήθεια. Ένας από αυτούς, επομένως, είναι και ο Θεσσαλονικιός Γιάννης Μαντούσης, ο οποίος εργάζεται μεν ως μηχανικός στην Ολλανδία όπου κατοικεί, παράλληλα, όμως, αποδεικνύει ότι είναι ικανός ώστε να διεξάγει σπουδαία μία ιστορική έρευνα, την οποία και αξιοποιεί μυθιστορηματικά προκειμένου να δημιουργήσει ένα άρτιο ιστορικό μυθιστόρημα με τίτλο «Το κίνημα του Ζήλου».

Το εν λόγω μυθιστόρημα αναλαμβάνει να εξιχνιάσει μία ταραγμένη περίοδο της ελληνικής ιστορίας, και ειδικότερα της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας, της περιόδου των εμφυλίων πολέμων των Παλαιολόγων και της ολοένα και πιο επιταχυνόμενης παρακμής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Σίγουρα αρκετοί από εμάς θα έχουμε ακούσει για το Κίνημα των Ζηλωτών στη Θεσσαλονίκη κατά τα έτη 1342-1349, την πρώτη δημοκρατική σοσιαλιστική εξέγερση στην Ιστορία-τουλάχιστον την ελληνική.

Το κίνημα των Ζηλωτών είχε ως αρχηγό τον Ανδρέα Παλαιολόγο, στρεφόταν ευθέως κατά των «Δυνατών» και των μεγαλογαιοκτημόνων και εγγυόταν ισότητα και δικαιοσύνη για όλες τις κοινωνικές τάξεις. Οι Ζηλωτές έμειναν με το μέρος του νόμιμου αυτοκράτορα της δυναστείας των Παλαιολόγων Ιωάννη Ε΄ και στράφηκαν ενάντια στον σφετεριστή αυτοκράτορα στρατηγό Ιωάννη Στ΄ Καντακουζηνό, ο οποίος, μάλιστα, πολιόρκησε και τη Θεσσαλονίκη προκειμένου να καταστείλει το κίνημα. Στον εμφύλιο πόλεμο που ενέσκηψε αναμείχθηκαν και ξένες δυνάμεις, όπως οι Σέρβοι του Στέφανου Ντουσάν και οι Τούρκοι.

Οι Ζηλωτές κατόρθωσαν να παραμείνουν στην εξουσία μέχρι και το 1349, όταν ο Ιωάννης Καντακουζηνός κατέλαβε τελικά τη Θεσσαλονίκη.

Στο βιβλίο του Γιάννη Μαντούση θα παρακολουθήσουμε καρέ καρέ τα όλα γεγονότα που οδήγησαν στην εδραίωση του κινήματος, την εξέλιξή του και την τελική ήττα του. Μεγάλο ενδιαφέρον, επίσης, παρουσιάζει η σκιαγράφηση της προσωπικότητας του Μιχαήλ Παλαιολόγου, αρχηγού του κινήματος. Αξίζει να σημειωθεί, ακόμη, ότι ο συγγραφέας παρουσιάζει και άλλα αληθινά ιστορικά πρόσωπα στις σελίδες του βιβλίου του. Πρωταγωνιστής είναι ο, μυθιστορηματικός προφανώς ήρωας,

Αθανάσιος Τουράνης, ο οποίος παρουσιάζεται ως πολεμιστής και στενός σύντροφος του Μιχαήλ Παλαιολόγου. Μέσα από τη δική του πρωτοπρόσωπη αφήγηση παρακολουθούμε την εξιστόρηση των γεγονότων.

Για άλλη μια φορά, επομένως, αποδεικνύεται, ότι η ίδια η Ιστορία είναι αρκετά συναρπαστική από μόνη της και μπορεί να διαβαστεί εξαιρετικά ευχάριστα μέσα σε ένα επινοημένο μυθιστορηματικό πλαίσιο. Επομένως, πρόκειται για ένα εξαίρετο πόνημα για τους λάτρεις του ιστορικού μυθιστορήματος.