Πίνοντας καφέ με τον Αριστοτέλη-Θ.Λάλας-Β.Μπετσάκος – Εκδόσεις Αρμός – Σχολιάζει ο Κώστας Α. Τραχανάς.
«Πίνοντας καφέ με τον Αριστοτέλη-Τον φιλόσοφο της αρετής και την ευδαιμονίας μέσα στην πόλη» Θ.Λάλας-Β.Μπετσάκος Εκδόσεις Αρμός 2024 σελ.157
«Πίνοντας καφέ με …» πρόσωπα που άντεξαν στον χρόνο. Πρόσωπα που η σκέψη τους μας καθόρισε και μας καθορίζει. Πρόσωπα αιωνιότητες. Μπορεί να μην είναι ανάμεσά μας όλα αυτά τα πρόσωπα ,αλλά είναι πάντα παρέα μας, παρόντα.
Φανταστικές συναντήσεις γνωριμίας είναι τα βιβλία της σειράς «Πίνοντας καφέ με τον Σωκράτη», «Πίνοντας καφέ με τον Πλάτωνα» και «Πίνοντας καφέ με τον Αριστοτέλη». Στηρίζονται σε αυθεντικά αποσπάσματα σκέψεων, όπως έχουν καταγραφεί από τους ίδιους τους ήρωές τους πριν από δυόμιση χιλιάδες χρόνια και διασώζονται μέχρι σήμερα.
Στο «Πίνοντας καφέ με τον Αριστοτέλη», ο καθηγητής Βασίλης Μπετσάκος , χρόνια μελετητής του φιλόσοφου από τα Στάγειρα , επέλεξε τα αποσπάσματα που συζητούσε με τον Θανάση Λάλα στηριζόμενος στα ερωτήματά του.
Στην εποχή του γρήγορου γεύματος , η πνευματική τροφή αναζητείται και αυτή, καλώς ή κακώς , σε μορφή fast food, δημιουργήθηκε έτσι ένα ακόμα βιβλίο στη σειρά «Πίνοντας καφέ με …».
Το βιβλίο αυτό είναι μια σταγόνα στον ωκεανό των φιλοσοφικών και επιστημονικών σκέψεων που κατέγραψε ο πανεπιστήμονας Αριστοτέλης όσο ζούσε, αλλά αυτή η σταγόνα περιέχει αυθεντικά υλικά και δίνει τροφή προς σκέψη για πολλά από όσα μας απασχολούν σήμερα και έχουν γίνει πια αδιέξοδα για μας.
Ο Αριστοτέλης (Στάγειρα Χαλκιδικής ,384 π.Χ.-Χαλκίδα Εύβοιας, 322 π.Χ.) άσκησε τη φιλοσοφική του δραστηριότητα ,διδακτική και συγγραφική ,κατά κύριο λόγο στην Αθήνα. Υπήρξε μαθητής του Πλάτωνα , ωστόσο διαφοροποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό από αυτόν, τόσο στο περιεχόμενο της διδασκαλίας όσο και στον τρόπο της γραπτής αποτύπωσής της : ενώ ο Πλάτων έγραψε φιλοσοφικούς διαλόγους , ο Αριστοτέλης έγραψε φιλοσοφικές πραγματείες.
Ο Αριστοτέλης επέκτεινε την έρευνά του σε εύρος αξιοθαύμαστο. Ασχολήθηκε με θέματα που άπτονται του σημερινού επιστητού της λογικής, της φυσικής, της κοσμολογίας, της μετεωρολογίας, της βιολογίας, της ζωολογίας και της φυτολογίας ,της ανθρωπολογίας και της ψυχολογίας, της φιλολογίας ,της ηθικής ,της πολιτικής επιστήμης και της μεταφυσικής ή οντολογίας. Για τους περισσότερους από αυτούς τους επιστημονικούς ή φιλοσοφικούς τομείς ο Σταγειρίτης αναγνωρίζεται σήμερα ως ιδρυτής και θεμελιωτής τους.
Ο Θανάσης Λάλας και ο Βασίλης Μπετσάκος αναζητήσανε τον Αριστοτέλη στα νιάτα του , και τον ακροαστήκανε στην ακμή του. Τον φανταστήκανε πρώτα στα Στάγειρα ως νέο ανήσυχο, και τον ακούσανε μετά στο Λύκειο ως στοχαστή ώριμο. Τον είδανε ως μαθητή, και τον οραματιστήκανε ως δάσκαλο. Υποκλιθήκανε στο μέγεθος του τιτάνιου ,από ποσοτική και ποιοτική άποψη, έργου του. Έχοντας διαρκώς μπροστά τους το θαυμαστό αριστοτελικό corpus, ανταλλάξανε τις απορίες και τις εντυπώσεις τους.
Ο Θανάσης Λάλας θέτει στον Αριστοτέλη ερωτήματα του τύπου : Ήτανε καλός μαθητής ο Μέγας Αλέξανδρος στη Μίεζα της Νάουσας; Ξεχώριζε ανάμεσα στους παίδες των αριστοκρατικών οίκων, τους συμμαθητές του ,στα μαθήματα που του κάνατε ;Πόση σημασία έχει για έναν χαρισματικό ηγέτη η σφαιρική εκπαίδευση , η γνώση της ανθρώπινης ύπαρξης ; Γιατί διδάξατε ειδικά τα ομηρικά έπη στον Μέγα Αλέξανδρο ; Ποιος ήταν ο στόχος σας, ως δάσκαλος ενός μεγάλου ηγέτη; Ποια η σχέση του με τον Πλάτωνα; Γιατί μετά από είκοσι χρόνια έφυγε μακριά, γιατί τράβηξε δρόμο δικό του ; Γιατί δεν διεκδίκησε τη θέση του σχολάρχη της Ακαδημίας; Τι αποτελεί για εσάς καινούργιο στη ζωή , στη φιλοσοφία; Διδάσκετε το καινούργιο στη φιλοσοφία ;
Διδάξατε στο Λύκειο ,στο δημόσιο γυμναστήριο του Λυκαβηττού ,και όχι πια στην Ακαδημία .Γιατί; Ο Περίπατος θεωρείται πως ήτανε ο πιο ενδιαφέρων χώρος εκπαίδευσης που δημιουργήσατε εσείς και οι μαθητές σας ; Γιατί πήγατε στην Εύβοια; Θεωρείται μεγάλη αμαρτία των Αθηναίων την καταδίκη του Σωκράτη ; Σε τι περιβάλλον μεγαλώσατε ; Ποια η σχέση με τον πατέρα σας και με τη μητέρα σας ;Ποιο ήταν το πρώτο βιβλίο που έπεσε στα χέρια σας ; Για ποιον λόγο να κυνηγάμε τη γνώση; Τι είναι η αλήθεια; Είστε ένας φιλόσοφος της πόλης ;Ποια είναι η διαφορά ιδιώτη από πολίτη; Ποιος είναι ο λόγος που ζούμε; Ποια η διαφορά μας από τα άλλα ζώα; Πώς θα βγούμε από το κυνήγι της επιβίωσης ;
Πώς θα διεκδικήσουμε την Ευδαιμονία ,της Αρετή ; Που θα βρούμε την πηγή του κακού ,την κρυψώνα του καλού ,τη σημασία της Πόλης ; Γιατί να υπάρχει το τέλος ,το τέλος δίνει σημασία στη ζωή ; Με την τελείωση μειώνεται ο φόβος του Τέλους; Για ποιο πράγμα παλεύουνε οι πράξεις μας ; Για το μόνο ανθρώπινο αγαθό που παλεύει ο άνθρωπος είναι η ευδαιμονία ;Αν δεν βρούμε την ευτυχία παύουμε να είμαστε άνθρωποι ; Ποια είναι η σπουδαιότερη αρετή ; Αν χαρακτήριζες με μια λέξη την αρετή εν γένει, ποια θα ήταν αυτή ; Πώς ορίζεται η μεσότητα; Ο άνθρωπος είναι πολιτικόν ζώον ; Τι είναι αυτό που κάνει το ανθρώπινο ζώο Άνθρωπο ;Σε τι διαφέρει η πολιτικότητα από την κοινωνικότητα ; Μόνον ο άνθρωπος δύναται να αλλάξει τους όρους της ζωή του ;
Για να αλλάξουμε τη ζωή μας προς το καλύτερο, θεωρείτε απαραίτητη την πολιτική; Ποια κοινωνία αρκείται στην επιβίωση ; Η πόλη γέννησε την αναγκαιότητα των πολιτικών; Ποιο είναι το τέλος του χωριού και ποιο άλλο είναι το τέλος της πόλης ;Που στοχεύει η πόλη; Γιατί μόνον η πόλη μπορεί να πετύχει την ευδαιμονία ;Τι σημαίνει πολίτης για σένα ; Τι είναι αυτό που κάνει τον πολίτη ιδιώτη; Δεν είναι όλα τα πολιτεύματα το ίδιο ;Που αποβλέπει η μοναρχία , που η ολιγαρχία και που η δημοκρατία ; Ένας αχόρταγος είναι ο πλούτος .Κάνω λάθος; Εμπιστεύεσαι την κρίση των πολλών ;
Ποια είναι η καλύτερη και ποια η χειρότερη δημοκρατία; Ποιο είναι το ιδανικό πολίτευμα ; Οι πολιτικοί δεν διαθέτουν φρόνηση; Η παιδεία πρέπει να είναι δημόσια και νομοθετικά οργανωμένη ;Πώς εννοείς την φιλία; Ποιοι φίλοι είναι παντοτινοί ;Πώς συνδέεται η φιλία με την αυτογνωσία ;Ο τελικός στόχος της διδασκαλίας σου είναι η ανθρώπινη ευδαιμονία; Ποιος είναι ο δρόμος για την ευτυχία του ανθρώπου; Πώς πρέπει να ζει κανείς ;Τι είναι θεός και τι θεϊκό ;Τι αποτελεί μέτρο της ύπαρξής μας ;…
Απροσποίητος λόγος, έξοχες εικόνες, συναισθηματικοί αναβαθμοί , καθαρότητα μηνυμάτων, άριστα κείμενα, φιλοσοφικοί στοχασμοί ,θυμοσοφικά αποστάγματα και ερωτήσεις -απαντήσεις που καθηλώνουν , από άμεση, πρώτη αντίληψη των συγγραφέων, ανασταίνοντας σκηνές της φιλοσοφίας ,της ψυχολογίας και της πολιτικής , φωτίζοντας τα συναισθήματα και τα τοπία της ψυχής, ορθοτομώντας την αλήθεια της φύσης, του ανθρώπου και του κόσμου, σπάζοντας τα φράγματα των καιρών και της λήθης, ξυπνώντας συνειδήσεις.
Τέτοιες εικόνες και απορίες δεν θα τις διαυγάσουμε ποτέ.
Δεν κραυγάζει ο Θανάσης Λάλας ,συνομιλεί με τον αναγνώστη με επικοινωνιακή δεξιότητα και ευχέρεια στην ανάλυση συναισθημάτων και ψυχολογικών καταστάσεων ,μεταμορφώνει τον εσωτερικό κόσμο του αναγνώστη φυτεύοντας στην ψυχή του βολβούς ομορφιάς, περίσκεψης και αναζήτησης. Με τέτοιες σκέψεις Θα εντρυφήσει ο αναγνώστης σε αυτόν τον μακρινό κι απόμακρο φιλόσοφο της φύσης και της ψυχής ,τον δάσκαλο της φιλίας και της ζωής, τον φιλ-άνθρωπο Αριστοτέλη.
Ένα σπουδαίο βιβλίο, εξαιρετικό, απολαυστικό και μαγευτικό.
Ένα τόσο μικρό βιβλίο με τέτοια μεγάλη επίδραση.
Διαβάστε το.
Ο Θανάσης Λάλας γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε στο Οικονομικό Τμήμα της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, έπαιξε ποδόσφαιρο, συναντήθηκε νωρίς με την τύχη του. Σε πολύ νεαρή ηλικία είχε την ευκαιρία να ζήσει δίπλα στον Στρατή Τσίρκα, έναν σπουδαίο Έλληνα συγγραφέα, και να τον καθοδηγήσει στο χώρο της ποίησης ο Μανώλης Αναγνωστάκης, ο Νίκος Καρούζος και ο Μίλτος Σαχτούρης. Στην ηλικία των 23 γνώρισε τυχαία τον Άντι Γουόρχολ και αυτή η συνάντηση άλλαξε την πορεία της ζωής του. Ξεκίνησε να παίρνει συνεντεύξεις και να επιδιώκει συναντήσεις με σημαντικούς Έλληνες καλλιτέχνες και λόγιους, άρχισε να κάνει καθημερινότητά του αυτές τις συναντήσεις. Μέχρι σήμερα έχει δημοσιεύσει 3500 συνεντεύξεις με μοναδικές προσωπικότητες από όλο τον κόσμο. Έχει δουλέψει ως δημοσιογράφος σε μεγάλα Ελληνικά περιοδικά και εφημερίδες και έχει διακριθεί ως δημιουργός νέων περιοδικών, έχει δημιουργήσει 33 καινούργια concept για περιοδικά. Σήμερα δραστηριοποιείται δημιουργικά στη ζωγραφική, την γλυπτική και συνεχίζει επιλεκτικά στην δημοσιογραφία.
Ο Βασίλειος Μπετσάκος γεννήθηκε το 1966. Σπούδασε φιλολογία στο ΑΠΘ. Στις μεταπτυχιακές του σπουδές μελέτησε την ηθική και πολιτική φιλοσοφία του Αριστοτέλη. Η διδακτορική του έρευνα επικεντρώθηκε στην πρόσληψη της αριστοτελικής φιλοσοφίας από τη βυζαντινή θεολογία και φιλοσοφία (με έμφαση στα κείμενα του Μάξιμου Ομολογητή). Εργάστηκε είκοσι και πλέον χρόνια στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Δίδαξε Αρχαία Ελληνική Φιλολογία, Μεσαιωνική Φιλολογία και Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία στο ΑΠΘ και το ΕΑΠ. Ως εμπειρογνώμων για τη διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών έχει συνεργαστεί με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και έχει μετάσχει στη συγγραφή του σχολικού βιβλίου των Αρχαίων Ελληνικών για τη Γ΄ Λυκείου. Τα τελευταία χρόνια υπηρετεί στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, έχοντας ως γνωστικό αντικείμενο την αρχαιοελληνική πολιτική φιλοσοφία (με έμφαση στη διδασκαλία του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη). Ορισμένα από τα βιβλία του Βασίλη Μπετσάκου:
Στάσις ἀεικίνητος. Η ανακαίνιση της αριστοτελικής κινήσεως στη θεολογία Μαξίμου του Ομολογητού, Αρμός, Αθήνα 2006
- Ψυχή άρα Ζωή. Ο αποφατικός χαρακτήρας της αριστοτελικής θεωρίας της ψυχής, Αρμός, Αθήνα 2007
- Αριστοτέλης. Φυσικά. Τόμοι 3. Εισαγωγή, Μετάφραση, Σχόλια, Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2008-2016
- Αριστοτέλης Ἠθικὰ Μεγάλα. Εισαγωγή, Μετάφραση, Σχόλια, Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2010· Αριστοτέλης. Λογική, Φυσιογνωστικές επιστήμες, Ηθική-Πολιτική, Ρητορική-Ποιητική, Μεταφυσική-Οντολογία-Θεολογία, Αρμός, Αθήνα 2014
- Αριστοτέλης Ἠθικὰ Εὐδήμια. Εισαγωγή, Μετάφραση, Σχόλια, Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2018· Μάξιμος Ομολογητής, 400 Κεφάλαια περί αγάπης, Εισαγωγή, Μετάφραση, Σχόλια, Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2019
- Γρηγόριος Νύσσης, Για τη δημιουργία του κόσμου, Εισαγωγή, Μετάφραση, Σχόλια, Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2021
- Ο πολιτικός λόγος των αρχαίων Ελλήνων, Πατάκης, Αθήνα 2022
Κώστας Α. Τραχανάς
Οι απόψεις του εκάστοτε άρθρου, αντικατοπτρίζουν την προσωπική άποψη του συντάκτη. Προτείνουμε, ο εν δυνάμει αναγνώστης, αφενός να προβαίνει σε έλεγχο αγοράς, για την εύρεση της πιο συμφέρουσας τιμής, αφετέρου κατά την αγορά, να επισκέπτεται οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο, ώστε να ελέγξει από μόνος του, κατά πόσο το συγκεκριμένο ανάγνωσμα, καλύπτει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του.
