Τα παιδιά, οι γονείς και το φιλί στο στόμα.

Σουζάνα Παπαφάγου , Κλινική – Αναπτυξιακή Ψυχολόγος, Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια

Τα παιδιά, οι γονείς και το φιλί στο στόμα.

Όταν φιλάμε δίνουμε ή παίρνουμε; ρωτά η Χρυσηίδα στο Σαιξπηρικό Τρωίλος και Χρυσηίδα. Η αλήθεια είναι πως το φίλημα, κυρίως στο στόμα, έχει τέτοια ύλη που θολώνει τη διάκριση ανάμεσα στο δούναι και λαβείν.

Ο τρόπος με τον οποίο ένα άτομο φιλάει και του αρέσει να φιλιέται δείχνει αρκετά για τον χαρακτήρα του μιας και (σύμφωνα με τον Φρόιντ) μας συνδέει με την πρώτη μας σχέση με τον εαυτό μας και τους άλλους. Ο Βίννικοτ (σπουδαίος παιδίατρος, ψυχαναλυτής), έγραφε κάπου ότι τα ζώα μπορούν να δαμαστούν, τα στόματα όμως όχι. Το φίλημα, παρ’όλα αυτά, είναι σημάδι εξημέρωσης, του ελέγχου να δαγκώσουμε και να καταπιούμε τον άλλον (όπως ασυνείδητα φαντάζεται και επιθυμεί το βρέφος, μιας και δεν μπορεί να δει την μάνα ως διαφορετική από το στήθος που το ταΐζει). Τα χείλη εξάλλου είναι το πιο κοντινό πράγμα στα δόντια.

Ο Φρόυντ, πατέρας της ψυχανάλυσης, θεωρούσε πως έρχεται μια στιγμή για το βρέφος κατά την οποία η ηδονή που βιώνει, στη διάρκεια του θηλασμού, δεν συνακολουθείται από την ανάγκη για τροφή και έτσι μπορεί να αποσπαστεί από αυτήν. Το βρέφος αρχίζει να βιώνει με το στόμα του μια νέα ποιότητα ζωής. Για σκεφτείτε ποσό σημαντικό είναι να μάθει το άτομο σε τι του χρησιμεύει το στόμα του.

Όταν η κόρη μου ήταν ένα μικρό στρουμπουλό βρέφος, τη γέμιζα φιλιά παντού. Δεν χόρταινα να την φιλάω και να την αγκαλιάζω. Καθώς μεγαλώνει, στο ρεπερτόριο των μεταξύ μας δραστηριοτήτων, προσθέτω μέρα με τη μέρα όλο και πιο πολλά ερεθίσματα (ζωγραφίζουμε, διαβάζουμε βιβλία, παίζουμε, τραγουδάμε, χοροπηδάμε και κάνουμε βόλτες) και τα φιλιά μου μπορεί να μην ελαττώνονται, έστω σαν προσωπική μου επιθυμία, αλλά δεν την φιλώ πια όπως παλιά παντού, όπως επίσης δεν την φιλώ και δεν την αγκαλιάζω όταν δεν το επιθυμεί, εκείνη τη στιγμή. Είναι άνθρωπος και οφείλω να σεβαστώ τις επιθυμίες της και το σώμα της, χωρίς να πω, ούτε και να σκεφτώ, αυτά τα τρομαχτικά λόγια που ακούγονται συχνά, όπως δεν με αγαπάς;Καλά δεν θες να φιλήσεις τη μαμά σου; Δεν θα σε αγαπώ; Θα κλαίω τώρα που δεν με θες και τόσα άλλα, που δεν φαντάζεστε πόσο απαγορευμένα θα έπρεπε να είναι!

Το φιλί στο στόμα είναι άλλο ένα φλέγον θέμα σε σχέση με αυτά που θα πρέπει να μην κάνουμε με τα παιδιά μας! Ξαναλέω, καταλαβαίνω πως όταν είναι μωρά μοιάζει να μην υπάρχουν όρια, σαν να μην υπάρχει διαφορά ανάμεσα στα μάτια, το στόμα, τα αυτιά, τη μύτη, τα πόδια, τα μπούτια, την κοιλιά… όμως υπάρχει! Και υπάρχει, κυρίως όταν το παιδί ξεκινά να αναγνωρίζει τον εαυτό του στον καθρέφτη.

Κάποτε η μητέρα ενός μπόμπιρα τεσσάρων ετών με ρώτησε τι έπρεπε να πει στον γιο της που επέμενε να την ρωτά γιατί οι γονείς του φιλιούνται στο στόμα και δεν φιλούν και εκείνον. Και έπειτα, με ρώτησε αν είναι κακό που τον φιλά στο στόμα, αλλά δεν το κάνει έξω από το σπίτι. Όταν ένα αγοράκι ή ένα κοριτσάκι βλέπει τη μαμά και τον μπαμπά να φιλιούνται στο στόμα όταν συναντιούνται, όταν καλημερίζονται ή όταν αποχαιρετίζονται και στη συνέχεια αποζητά (το παιδί απο τη μαμά ή τον μπαμπά) αυτό το ίδιο φιλί, πρέπει να το φιλήσουμε στο μάγουλο και να του πούμε σε αγαπώ πάρα πολύ γιατί είμαι η μαμά /ο μπαμπάς σου και οι γονείς δεν φιλούν τα παιδιά στο στόμα, όπως δεν φιλάω τον παππού και την γιαγιά σου (τους δικούς μου γονείς). Αυτόν/αυτήν τον/την φιλάω γιατί είναι ο άντρας μου/ η γυναίκα μου.

Τα παιδιά αντιλαμβάνονται από πολύ νωρίς, πως υπάρχουν ανάμεσα στους γονείς υπερβολικές οικειότητες που τα ίδια δεν δικαιούνται να έχουν. Και τέλος πάντων, αυτό είναι που διαχωρίζει ένα παιδί από τους ενήλικες. Το φιλί στο στόμα θα τολμήσω να πω ότι απαγορεύεται να το δίνουμε στα παιδιά μας, ούτε στο σπίτι, ούτε πουθενά. Ίσως είναι ακόμα πιο αποπλανητικό όταν συμβαίνει μέσα σε πλαίσια οικειότητας και μυστικά, κεκλεισμένων των θυρών. Και φυσικά, θα έπρεπε να είναι αυτονόητο ότι είναι εντελώς ανώφελο να βάζουμε το παιδί επίτηδες να παρακολουθεί αυτό το θέαμα ανάμεσα σε μας και τον/την σύντροφό μας (ούτε και να κρυβόμαστε, γιατί αυτό θα ήταν το άλλο άκρο, αν τύχει να μας δουν, έτυχε).

Υπάρχουν γονείς που μοιάζει να διασκεδάζουν κάνοντας το παιδί τους να ζηλέψει, μιας και αγκαλιάζονται και φιλιούνται μπροστά του επίτηδες, για να δουν πώς θα αντιδράσει. Τα παιδιά, όμως, δεν γεννιούνται για να γίνουν ηδονοβλεψίες και πρέπει να τα σεβόμαστε και να μην ξεχνάμε πως θα γίνουν ενήλικες γυναίκες και άντρες. Έχουμε μεγάλη ευθύνη απέναντί τους. Είναι σημαντικό να μπορούμε να τιθασεύσουμε τις επιθυμίες μας και τις ανάγκες μας και κάθε φορά που ετοιμαζόμαστε να κάνουμε μια «επίθεση αγάπης» στα μικρά μας, θα πρέπει να σεβαστούμε και την δική τους επιθυμία. Πέρα από τα χάδια και τα φιλιά που ήταν σχεδόν υποχρεωτικά στην βρεφική ηλικία, στην νηπιακή ηλικία, τα βλαστάρια μας, για να ανθίσουν, χρειάζονται νερό, λίπασμα και φως. Όπου νερό βάλτε επικοινωνία, όπου λίπασμα βάλτε ερεθίσματα ψυχοκοινωνικά και όπου φως χώρο να αναπνέουν.

Τα παιδιά αντιλαμβάνονται από πολύ νωρίς, πως υπάρχουν ανάμεσα στους γονείς υπερβολικές οικειότητες που τα ίδια δεν δικαιούνται να έχουν. Και τέλος πάντων, αυτό είναι που διαχωρίζει ένα παιδί από τους ενήλικες. Το φιλί στο στόμα θα τολμήσω να πω ότι απαγορεύεται να το δίνουμε στα παιδιά μας, ούτε στο σπίτι, ούτε πουθενά. Ίσως είναι ακόμα πιο αποπλανητικό όταν συμβαίνει μέσα σε πλαίσια οικειότητας και μυστικά, κεκλεισμένων των θυρών. Και φυσικά, θα έπρεπε να είναι αυτονόητο ότι είναι εντελώς ανώφελο να βάζουμε το παιδί επίτηδες να παρακολουθεί αυτό το θέαμα ανάμεσα σε μας και τον/την σύντροφό μας (ούτε και να κρυβόμαστε, γιατί αυτό θα ήταν το άλλο άκρο, αν τύχει να μας δουν, έτυχε).

Υπάρχουν γονείς που μοιάζει να διασκεδάζουν κάνοντας το παιδί τους να ζηλέψει, μιας και αγκαλιάζονται και φιλιούνται μπροστά του επίτηδες, για να δουν πώς θα αντιδράσει. Τα παιδιά, όμως, δεν γεννιούνται για να γίνουν ηδονοβλεψίες και πρέπει να τα σεβόμαστε και να μην ξεχνάμε πως θα γίνουν ενήλικες γυναίκες και άντρες. Έχουμε μεγάλη ευθύνη απέναντί τους. Είναι σημαντικό να μπορούμε να τιθασεύσουμε τις επιθυμίες μας και τις ανάγκες μας και κάθε φορά που ετοιμαζόμαστε να κάνουμε μια «επίθεση αγάπης» στα μικρά μας, θα πρέπει να σεβαστούμε και την δική τους επιθυμία. Πέρα από τα χάδια και τα φιλιά που ήταν σχεδόν υποχρεωτικά στην βρεφική ηλικία, στην νηπιακή ηλικία, τα βλαστάρια μας, για να ανθίσουν, χρειάζονται νερό, λίπασμα και φως. Όπου νερό βάλτε επικοινωνία, όπου λίπασμα βάλτε ερεθίσματα ψυχοκοινωνικά και όπου φως χώρο να αναπνέουν.

Όλα με μέτρο, αγαπητοί μου γονείς. Και αν η επιθυμία σας να δώσετε ένα φιλί στο στόμα είναι ακατανίκητη τότε, στραφείτε στον/στην σύντροφό σας, με τις ευλογίες μας, και καλή σας απόλαυση!

Υ.Γ. Πολλές πληροφορίες σε σχέση με το φιλί βρήκα και χρησιμοποίησα από ένα αγαπημένο μου βιβλίο (Για το φίλημα, το γαργάλημα και την πλήξη του Adam Phillips, Εκδόσεις Οχτώ).