Εφηβεία και γονείς, η άδεια φωλιά

Σουζάνα Παπαφάγου , Κλινική – Αναπτυξιακή Ψυχολόγος, Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια

Εφηβεία και γονείς, η άδεια φωλιά

«Σώστε το γιο μου, είναι 17 ετών και είναι συνέχεια έξω από το σπίτι, αισθάνομαι πως τα έχω κάνει όλα λάθος, θέλει να μιλά συνεχώς με τους φίλους του, του ζητώ να καθίσει λίγο μαζί μας, να φάει μαζί μας στα ταβερνάκια που πηγαίναμε, να πάμε θέατρο, σινεμά. Μπαίνει μέσα στο σπίτι, τρώει βιαστικά, διαβάζει και μετά ή μένει κλεισμένος στο δωμάτιό του, ή πάει στο φροντιστήριο ή θα βγει με τους φίλους του, μάταια δυσανασχετώ, εκείνος θα παρακούσει, κάθεται για λίγο μαζί μου και μιλάμε αλλά όταν τον ρωτάω αν θα βγει πάλι εκείνος δυσανασχετεί. Τον σιγοντάρει φυσικά και ο πατέρας του και δεν καταλαβαίνει πως όλο αυτό είναι επικίνδυνο, αλλά βέβαια, εκείνος απουσιάζει συνεχώς, τι τον νοιάζει»

Ο σύζυγος της απαντά ενοχλημένος «σου έχω πει, τα πουλιά είναι φτιαγμένα με φτερά για να πετάνε, πρέπει να μάθει να πετάει, είναι συνεπής, δεν μας έχει δώσει δικαίωμα, έχει δυνατότητες, πρέπει να τον εμπιστευόμαστε»

«Ναι αλλά έχεις δει πόσα πουλάκια στη προσπάθεια να πετάξουν πέφτουν από την φωλιά και σκοτώνονται;» απάντησε η μητέρα με μια βαθιά αγωνία.

Ο νέος αυτός πράγματι δεν παρουσίαζε κάτι το ανησυχητικό στη συμπεριφορά του. πρόκειται για έναν ώριμο έφηβο, με στόχους για το μέλλον, κοινωνικό και σε υγιή πλαίσια επαναστάτη.

Η φράση της μητέρας «σώστε τον γιο μου» νομίζω θα μπορούσε να παραφραστεί ως εξής «σώστε με από την αλλαγή».

Αυτή η μητέρα είχε για δικούς της προσωπικούς λόγους αφιερώσει 17 ολόκληρα χρόνια αποκλειστικά στη μητρική λειτουργία, και πράγματι τα πήγε πού καλά, αν κρίνουμε από το αποτέλεσμα. Το να μεγαλώνεις όμως το παιδί σου έχει ένα τίμημα, θα πρέπει να αντέξεις να το «χάσεις» για να το «ξαναβρείς» ενήλικο άνθρωπο .

Θα τολμούσα να σκεφτώ πως η συγκεκριμένη μητέρα, εργαζόμενη και αρκετά δραστήρια, παρόλο που δεν μπορεί κάποιος να το φανταστεί από τα όσα λέει, δεν είναι έτοιμη για την μεγάλη αλλαγή.

Κατανοώ την αγωνία της, πράγματι όταν αδειάζει το παιδικό δωμάτιο- φωλιά- των παιδιών και ο χώρος μετατρέπεται σε ένα οχυρό από το οποίο γίνονται συνεχείς εξορμήσεις υπάρχει μια αγωνία συνδεδεμένη με τη νέα κατάσταση.

Ο όρος «άδεια φωλιά» αναφέρεται στην περίοδο αυτή κατά την οποία οι γονείς αποχωρίζονται τα παιδιά τους.

Η μετάβαση αυτή φέρνει αναπροσαρμογές στις δυναμικές μεταξύ των μελών της οικογένειας και αλλαγές στο οικογενειακό σύστημα.

Οι σχέσεις του γονικού ζεύγους επαναπροσδιορίζονται και ξεκινώντας την περίοδο που τα παιδιά μπαίνουν στην εφηβεία οι γονείς μπαίνουν σε νέο κύκλο ζωής ηλικιακά, οι παππούδες και γιαγιάδες τους μεγαλώνουν ακόμα πιο πολύ και αυξάνονται τα υπαρξιακά άγχη, έρχονται αντιμέτωποι με τα άγχη θανάτου κάποιου ηλικιωμένου γονέα ή και τον ίδιο τον θάνατο.

Οι μεταβολές αυτές τόσο σε επίπεδο ατομικό όσο και σε επίπεδο του συστήματος, έχουν άμεση επιρροή στη σχέση του ζευγαριού.

Με την σταδιακή αναχώρηση των παιδιών από το οικογενειακό σύστημα, οι σύντροφοι έχουν περισσότερο χρόνο πια ο ένας για τον άλλον με αποτέλεσμα να ανακύπτουν ζητήματα της μεταξύ τους σχέσης .

Οι γονείς πολλές φορές μπορεί να μην καταφέρουν να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους σωστά στη μεταβατική περίοδο αυτή των παιδιών τους, με αποτέλεσμα να δημιουργήσουν πρόβλημα με την υπερπροστατευτική συμπεριφορά τους.

Για παράδειγμα, μπορεί να μην ενθαρρύνουν το παιδί για το νέο του ξεκίνημα με αποτέλεσμα να παραμένει εξαρτημένο, φοβισμένο και με χαμηλή αυτοπεποίθηση.

Το παιδί αποµακρύνεται και το ζευγάρι καλείται να αξιολογήσει την σχέση του. Ο απολογισµός δεν είναι πάντα θετικός, εξαρτάται από το πόσο δεμένο και ταιριαστό ήταν από πάντα το ζευγάρι, από το αν είχαν αντιµετωπίσει σοβαρά προβλήµατα, τα οποία «κουκούλωναν» για χάρη του παιδιού.

Είναι πολλά τα ζευγάρια γονέων που όταν τα παιδιά τους φύγουν από το σπίτι αποφασίζουν να χωρίσουν και αυτό γιατί συνειδητοποιούν ότι βρίσκονται σε ένα χώρο με έναν άνθρωπο που δεν γνωρίζουν πια.

Όσο ζούσαν όλοι μαζί, το µεγάλωµα του παιδιού ήταν ένα κοινό σημείο αναφοράς, µια κοινή ευθύνη, ένας κοινός σκοπός.

Αν το ζευγάρι έχει καλή επικοινωνία, θα καταφέρει να ξεπεράσει τις πρώτες δυσκολίες που προκύπτουν από τη αποχώρηση και θα μπορέσει να αξιοποιήσει τον ελεύθερο χρόνο δηµιουργικά και ομαδικά.

Δυστυχώς δεν είναι λίγοι οι γονείς που χρησιμοποιούσαν τα παιδιά τους προκειμένου να επικοινωνήσουν μεταξύ τους και αυτό γίνεται όταν το παιδί από την οικογένεια μπει στη μέση προκειμένου να επικοινωνήσει το ζευγάρι και αυτό γίνεται ασυναίσθητα.

Οι επιπτώσεις έρχονται όταν το παιδί αποχωρήσει από το σπίτι και οι γονείς δεν έχουν τρόπο να επικοινωνήσουν.

Είναι πολύ σημαντικό κατά τη διάρκεια του έγγαμου βίου να προστατεύει το ζευγάρι τη σχέση του. Το ότι είμαστε γονείς δεν θα πρέπει να σημαίνει πως βάζουμε στην άκρη τους άλλους ρόλους όπως εκείνους του σύντροφου, εραστή, συζύγου.

Στην περίπτωση που η οικογένεια είναι μονογονεϊκή, ο γονιός χρειάζεται να καταβάλει μεγαλύτερη προσπάθεια για να μη χάσει την προσωπική του ισορροπία και την ικανότητά του να τηρεί τα απαραίτητα όρια ώστε να μη δημιουργεί ενοχές και βασανιστικά διλήμματα στο παιδί που έχει αποφασίσει να ανοίξει τα φτερά του.

Όπως και να έχει είναι πολύ σημαντικό οι άνθρωποι να μην σταματούν ποτέ να καλλιεργούν το χωράφι της σχέσης τους με τον εαυτό τους, κυρίως τη στιγμή που γίνονται γονείς γιατί μόνο σε έδαφος γόνιμο φυτρώνουν σταθερά δέντρα που φιλοξενούν φωλιές χαρούμενων και ολοκληρωμένων πλασμάτων.

Όταν έρθει η ώρα να πετάξουν με τα δικά τους φτερά αυτά τα πλάσματα θα πρέπει να είναι έτοιμοι οι δημιουργοί τους να τους δώσουν ώθηση, να τους δείξουν εμπιστοσύνη και να τα αποχαιρετήσουν με συγκίνηση και με χαρά.

Αν πάλι αισθάνεστε μεγάλη θλίψη αγωνία και δυσκολία να υποδεχτείτε τις αλλαγές που έρχονται μην διστάσετε να μιλήσετε με κάποιον ειδικό.

Το οικογενειακό σύστημα είναι ένα διαγενεακό σύστημα. Δυσκολίες στην αντιμετώπιση των αλλαγών μπορεί να προέρχονται από δυσκολίες που έχουν εμφανιστεί σε προηγούμενες γενιές (για παράδειγμα μεταξύ γονιών της οικογένειας προέλευσης και των γονιών τους, των παππούδων και προπαππούδων) Οι δυσκολία και δυσφορία σε σχέση με την διαφοροποίηση του εφήβου και την μελλοντική του αποχώρηση μπορεί να αφορούν αγωνίες που ανασύρονται από εμπειρίες παρελθοντικών σχέσεων και για αυτό είναι σημαντικό αν το εντοπίσουμε να είμαστε σε θέση να σταματήσουμε έναν φαύλο κύκλο που ενδεχομένως στερεί την υγιή ανάπτυξη του παιδιού και την εξέλιξη ολόκληρου του συστήματος της οικογένειας.