Senilia ή ποιήματα σε πρόζα – Σχολιάζει η Δήμητρα Σαμλίδου.

Senilia ή ποιήματα σε πρόζα
Σχολιάζει  η Δήμητρα Σαμλίδου

Το πρώτο ποίημα γράφτηκε το Φεβρουάριο του 1878, ενώ το τελευταίο το Νοέμβριο του 1882. Το “Senilia ή ποιήματα σε πρόζα” είναι μία συλλογή του Ιβάν Τουργκένιεφ, κάποια ποιήματα της οποίας είχε ήδη δημοσιεύσει το 1882.Ο Ιβάν Τουργκένιεφ ήταν ρώσος μυθιστοριογράφος, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας. Γεννήθηκε το
1818 στο Αριόλ της Ρωσίας και πέθανε το 1883 κοντά στο Παρίσι.

Το 1833 άρχισε να σπουδάζει φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας. Το 1838 μετέβη στο Βερολίνο για να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Όταν επέστρεψε στη Ρωσία το 1841, εργάστηκε στο Υπουργείο Εσωτερικών, αλλά σύντομα σταμάτησε για να αφιερωθεί στην πεζογραφία και τη δραματουργία. Η λογοκρισία, όμως, δεν του
επέτρεψε να γνωστοποιηθούν τα θεατρικά του έργα, κάποια από τα οποία σήμερα θεωρούνται ορόσημα του ρωσικού θεάτρου. Το 1871 έγινε μόνιμος κάτοικος του Παρισιού, όπου και είχε μεγάλη αναγνώριση, καθώς εξελέγη αντιπρόεδρος του Διεθνούς Λογοτεχνικού Συνεδρίου το 1878, ενώ το επόμενο έτος τού
απονεμήθηκε τιμητικός τίτλος του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

Το “Senilia ή ποιήματα σε πρόζα” είναι το τελευταίο έργο του συγγραφέα, πράγμα που φαίνεται και από το τίτλο, καθώς η λατινική λέξη “senilia” σημαίνει “γεροντικό”. Ο συγγραφέας ήθελε με αυτό τον τρόπο να δηλώσει τον χαρακτήρα των σκέψεων και των συναισθημάτων που μεταφέρει μέσα από το κάθε ποίημα ξεχωριστά. Πρόκειται για έργο με βιωματικά στοιχεία, αποτυπώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τον εσωτερικό του κόσμο, σε όλο το μήκος της ζωής του. Δεν είναι τυχαία η χρονολογική σειρά με την οποία έχουν τοποθετηθεί τα ποιήματα. Ξεκινώντας από το προγενέστερο και καταλήγοντας στο πιο πρόσφατο, ο αναγνώστης παίρνει μία γεύση από τη ζωή του. Μάλιστα, ο ίδιος προτείνει στον αναγνώστη να διαβάσει τα κείμενα αποσπασματικά “σήμερα ένα, αύριο άλλο, και κάποιο από αυτά, ίσως, να αφήσει κάτι στην
ψυχή σου”, σύμφωνα με το προλογικό σημείωμα του μεταφραστή, Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη.

Κατά τη διάρκεια της φυλλομέτρησης, διαπιστώνει κανείς πως δεν πρόκειται για ποίηση, όπως την έχουμε συνηθίσει. Αυτό συμβαίνει γιατί, όπως δηλώνει και ο τίτλος, η μορφή κάθε ποίηματος είναι σε πρόζα, δηλαδή σε πεζό λόγο. Ωστόσο, είναι ευδιάκριτο το γεγονός ότι σε κάθε σελίδα ο συγγραφέας αφήνει να εννοηθεί πως αφορά προσωπικές σκέψεις καταγεγραμμένες σε ημερολόγιο, κάτι που αναφέρθηκε και παραπάνω. Δεν πρόκειται να διαβάσουμε λυρική ποίηση με μετρικά συστήματα ή
ομοιοκαταληξία, αλλά έργα πεζά γεμάτα εικόνες βγαλμένες από την καθημερινή ζωή, με ανθρώπους, στοιχεία της φύσης, φαντασία, ακόμα και αλληγορία.

Ο Ιβάν Τουργκένιεφ είναι από τους αντιπροσώπους της ρωσικής λογοτεχνίας και ο συγκεκριμένος τόμος είναι το κλειδί για αυτόν που θέλει να γνωρίσει καλύτερα τον συγγραφέα.

Ο Ιβάν Τουρ­γκέ­νι­εφ (1818-1883) απο­τε­λεί έναν από τους βα­σι­κούς πυ­λώ­νες του θαυ­μα­στού οικο­δο­μή­μα­τος της κλα­σι­κής ρω­σι­κής λο­γο­τε­χνί­ας του 19ου αιώ­να.

Πο­λυ­γρα­φό­τα­τος, αλ­λά και ευαί­σθη­τος δέ­κτης των μη­νυ­μά­των της επο­χής, κα­τά­φε­ρε να συν­δυ­ά­σει στο έρ­γο του το έπος με τον λυ­ρι­σμό, την πε­ρι­γρα­φή της φύ­σης, μα και του εσω­τε­ρι­κού κό­σμου των αν­θρώ­πων του αιώ­να του, την αγά­πη για την πα­τρί­δα και την ανε­ξαρ­τη­σία του κο­σμο­πο­λι­τι­σμού, την προ­σή­λω­σή του στις φι­λε­λεύ­θε­ρες ιδέ­ες της επο­χής, την απο­στρο­φή προς την τυ­ραν­νία αλ­λά και τον επηρ­μέ­νο μη­δε­νι­σμό, τη θρη­σκευ­τι­κή πί­στη, μα και την αγά­πη για την επι­στη­μο­νι­κή γνώ­ση.

– Από το προ­λό­γι­σμα του με­τα­φρα­στή

Ο Ιβάν Σερ­γκέ­γε­βιτς Τουρ­γκέ­νι­εφ ρώ­σος μυ­θι­στο­ρι­ο­γρά­φος, ποι­η­τής και θε­α­τρι­κός συγ­γρα­φέ­ας, γεν­νή­θη­κε στις 9 Νο­εμ­βρίου του 1818 στο Αρι­όλ της Ρω­σί­ας και πέ­θα­νε στις 3 Σε­πτεμ­βρίου του 1883 στο Μπου­ζι­βάλ, κο­ντά στο Πα­ρί­σι. Ήταν γι­ος ενός αξι­ω­μα­τι­κού και μι­ας πλού­σι­ας και δυ­να­μι­κής γυ­ναί­κας, της οποί­ας η μορ­φή δι­α­φαί­νε­ται σε δι­ά­φο­ρα έρ­γα του. Με­γα­λώ­νο­ντας ο ίδι­ος σε ένα πε­ρι­βάλ­λον όπου κυ­ρι­αρ­χού­σαν οι τα­ξι­κές δι­α­κρί­σεις και το χά­σμα πλου­σί­ων και φτω­χών, φορ­τί­στη­κε με με­γά­λη έμπνευ­ση κα­τά της κοι­νω­νι­κής αδι­κί­ας. Το 1833 άρ­χι­σε να σπου­δά­ζει φι­λο­λο­γία στο Πα­νε­πι­στή­μιο της Μό­σχας και το επό­με­νο έτος ήρ­θε σε επα­φή με τον Ζου­κόφ­σκι, τον Γκό­γκολ και τον κα­θη­γη­τή Πλέτ­νεφ, με τον τε­λευ­ταίο να γί­νε­ται οδη­γός στα πρώ­τα λο­γο­τε­χνι­κά του βή­μα­τα. Το 1838 με­τέ­βη στο Βε­ρο­λί­νο για να συ­νε­χί­σει τις σπου­δές του, και εκεί ζυ­μώ­θη­κε πο­λι­τι­κά έχο­ντας στο πλευ­ρό του ση­μα­ντι­κές φυ­σι­ο­γνω­μί­ες σαν τον Μπα­κού­νιν, τον Σταν­κί­ε­βιτς και τον Ανέν­κοφ. Ως απο­τέ­λε­σμα, έκα­νε μέ­λη­μά του να προ­ω­θή­σει τον εξευ­ρω­πα­ϊ­σμό της Ρω­σί­ας και να υπο­στη­ρί­ξει τις ιδέ­ες του με τη λο­γο­τε­χνία, χω­ρίς όμως να επι­τρέ­πει στην κοι­νω­νι­κή κρι­τι­κή να υπο­βαθ­μί­ζει την τέ­χνη της γρα­φής του. Με­τά την επι­στρο­φή του στη Ρω­σία το 1841, ερ­γά­στη­κε στο Υπουρ­γείο Εσω­τε­ρι­κών αλ­λά σύ­ντο­μα στα­μά­τη­σε, και έτσι αφι­ε­ρώ­θη­κε πε­ρισ­σό­τε­ρο στην πε­ζο­γρα­φία αλ­λά επε­κτά­θη­κε ταυ­τό­χρο­να και στη δρα­μα­τουρ­γία. Η λο­γο­κρι­σία, όμως, δεν επέ­τρε­ψε να ανε­βούν όλα τα θε­α­τρι­κά του έρ­γα επί σκη­νής, με­ρι­κά από τα οποία σή­με­ρα θε­ω­ρού­νται ορό­ση­μα στην ιστο­ρία του ρω­σι­κού θε­ά­τρου. Η γνω­ρι­μία του με την τρα­γου­δί­στρια της όπε­ρας Παυ­λί­να Βι­αρ­ντό, η οποία ήταν και ο με­γά­λος αλ­λά ανεκ­πλή­ρω­τος έρω­τας της ζω­ής του, τον υπο­κί­νη­σε να κά­νει συ­χνά και με­γά­λα τα­ξί­δια στην Ευρώ­πη για να βρί­σκε­ται κο­ντά της. Δε­δο­μέ­νου του γε­νι­κού αρ­νη­τι­κού κλί­μα­τος στη Ρω­σία για τις πο­λι­τι­κο-κοι­νω­νι­κές ιδέ­ες του, η αρ­νη­τι­κή κρι­τι­κή στο μυ­θι­στό­ρη­μά του Πα­τέ­ρες και γιοι (1863) στά­θη­κε αφορ­μή ο Τουρ­γκέ­νι­εφ να φύ­γει ορι­στι­κά με πρώ­το σταθ­μό του το Μπά­ντεν-Μπά­ντεν της Γερ­μα­νί­ας, ενώ σύ­ντο­μα με­τα­κό­μι­σε στο Λον­δί­νο και, τε­λι­κά, το 1871 έγι­νε μό­νι­μος κά­τοι­κος του Πα­ρι­σιού λό­γω του γαλ­λο­γερ­μα­νι­κού πο­λέ­μου. Εκεί είδε επι­τέ­λους με­γά­λη ανα­γνώ­ρι­ση, κα­θώς εξε­λέ­γη αντι­πρό­ε­δρος του Δι­ε­θνούς Λο­γο­τε­χνι­κού Συ­νε­δρίου το 1878, ενώ το επό­με­νο έτος τού απο­νε­μή­θη­κε τι­μη­τι­κός τίτ­λος από το Πα­νε­πι­στή­μιο της Οξ­φόρ­δης. Εκεί­να τα τε­λευ­ταία του χρό­νια ακό­μη και η Ρω­σία τού επε­φύ­λασ­σε θερ­μές υπο­δο­χές όπο­τε την επι­σκε­πτό­ταν.

Οι απόψεις του εκάστοτε άρθρου, αντικατοπτρίζουν την προσωπική άποψη του συντάκτη. Προτείνουμε, ο εν δυνάμει αναγνώστης, αφενός να προβαίνει σε έλεγχο αγοράς, για την εύρεση της πιο συμφέρουσας τιμής, αφετέρου κατά  την αγορά, να επισκέπτεται  οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο, ώστε να ελέγξει από μόνος του, κατά πόσο το συγκεκριμένο ανάγνωσμα, καλύπτει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του.