Το σώμα δεν ψεύδεται ποτέ – Άλις Μίλλερ – Σχολιάζει η ψυχολόγος- ψυχοθεραπεύτρια Έλένη Περινού.
«Το σώμα δεν ψεύδεται ποτέ»
Άλις Μίλλερ
Ένα καταπληκτικό βιβλίο της Άλις Μίλλερ που καταδεικνύει τη βαθιά σύνδεση μεταξύ των εσωτερικών καταγραφών μας και της ασθένειας. Συναισθήματα που δεν βιώθηκαν αλλά απωθήθηκαν, κατά την παιδική ηλικία, χαράσσονται στα κύτταρα του σώματος, ξυπνούν μέσα στον χρόνο και αναδύονται ως συμπτώματα και ασθένειες.
Η ηθική και η κατήχηση καταγράφονται στο μυαλό. Το σώμα όμως καταγράφει αυτούσιο τον πόνο και τα καταπιεσμένα συναισθήματα.
Η αγάπη για τους γονείς, στην πραγματικότητα, δεν είναι αγάπη αλλά μια σχέση που βαφτίζεται «αγάπη» ενώ είναι γεμάτη εμπλοκές: φόβος, υπακοή, συμπόνια, ευγνωμοσύνη, ενοχές, υποκρισία – και όλα αυτά υπό τη σκιά του φόβου της τιμωρίας. Το μίσος γεννιέται όταν το παιδί νιώσει ασήμαντο, ανάξιο. Μισούμε όσο νιώθουμε αδύναμοι. Όταν απαλλαγεί ο άνθρωπος από την «ντε και καλά» αγάπη στον γονιό ή στον συγγενή που τον έχει βλάψει και καταφέρει να τον «αποκαθηλώσει» δίνοντάς του τη θέση του κοινού θνητού που του αναλογεί, τότε ελευθερώνεται. Η θεραπεία έγκειται στην απαλλαγή απ’ τον ψυχαναγκασμό της υπακοής να αγαπάς και να συγχωρείς πάση θυσία.
Τα παιδιά θυσιάζονται στους γονείς, επιλέγοντας ασυνείδητα να είναι κάτι άλλο από αυτό που είναι πραγματικά. Ο Ντοστογιέφσκι, ο Τσέχοφ, ο Κάφκα αναδεικνύουν μέσα από τα έργα τους αυτήν τη θυσία. Συγκλονίζει η καίρια φράση της συγγραφέως που φωτίζει τη συνείδηση: Δεν είναι ανάγκη να αγαπάς αυτούς που σου έκαναν κακό. Η διαστρέβλωση του συστήματος «διαπαιδαγώγησης» στηρίζεται σε κάτι ανάποδο και παθολογικό: Επιτρέπεται να σιχαίνεσαι τον εαυτό σου αλλά όχι τη μητέρα σου ή τον πατέρα σου.
Το άσθμα, για παράδειγμα, ερμηνεύεται ως καταπιεστική αγάπη: «Οτιδήποτε μου δίνεις το ανασαίνω αφού το ερμηνεύω ως αγάπη ακόμα κι αν ασφυκτιώ από τον υπόγειο έλεγχο στον οποίο με υποβάλλεις».
Η ενηλικίωση και η ωριμότητα έχουν να κάνουν με την ικανότητα του ανθρώπου να ασπάζεται την αλήθεια δίχως να προσπαθεί να προστατέψει και να δικαιολογήσει τους γονείς του. Παύει πια να αναζητά σε όλη του τη ζωή την «τροφή» που δεν έλαβε ως παιδί. Αυτή την πολυπόθητη αγάπη, μέσα από τον σεβασμό, την αναγνώριση, την αποδοχή και την αληθινή επαφή.
Τα θαμμένα συναισθήματα, όταν αποκαλυφθούν, μπορούν να μεταλλαχθούν μέσα από την ψυχοθεραπεία σε ανάμνηση: «Τότε που ήμουν παιδάκι φοβόμουν, τώρα δεν έχω λόγο να φοβάμαι». Συνειδητοποιούμε ότι δεν είμαστε εμείς υπεύθυνοι που δεν λάβαμε την αγάπη που χρειαζόμασταν, αλλά η ευθύνη αντιστοιχεί στην ανεπάρκεια των γονιών μας.
Η εξαιρετική συγγραφέας επαναστατεί και βροντοφωνάζει μέσα από το κείμενό της: Είναι υποκρισία να μην ακούς το σώμα σου αλλά την ηθική και το μυαλό σου. Για παράδειγμα, επισκέπτεσαι τους γονείς σου –ύστερα από τα παράπονά τους ότι τους έχεις ξεχάσει, δεν τους σκέφτεσαι, ούτε τους νοιάζεσαι– και καθ’ όλη τη διάρκεια της επίσκεψης στο σπίτι τους έχεις πονοκέφαλο ή αρρωσταίνεις. Το σώμα μιλάει αυθεντικά. Όταν το ακούμε, μας δείχνει ξεκάθαρα τι συμβαίνει.
Ο μηχανισμός της εμπλοκής, κατά την Άλις Μίλλερ, έγκειται στο γεγονός ότι το παιδί φοβάται την τιμωρία. Μέσα από αυτόν το φόβο, μην τυχόν και κάνει «λάθος», μην τυχόν δεν είναι το «καλό παιδί» και ως εκ τούτου θα τιμωρηθεί, ξυπνούν ασυνείδητα οι σωματικές ασθένειες.
Ωστόσο προκαλείται σύγχυση, μπέρδεμα και παλινδρόμηση όταν στην ψυχοθεραπεία σού λένε να δεις και τις καλές πλευρές του κακοποιητή γονιού σου. Ή όταν σου δίνονται συχνά οδηγίες για «θετική σκέψη». Πρόκειται για χειραγώγηση συναισθημάτων υπό τη μορφή και τη σφραγίδα των θετικών σκέψεων ως πανάκειας για την ολοκλήρωση της θεραπείας. Η συγγραφέας τονίζει συνεχώς: Το βιωμένο συναίσθημα, όποιο και να ’ναι, δεν είναι ποτέ βλαπτικό. Ούτε καν το μίσος. Το πρόσχημα της «θετικής σκέψης» όχι μόνο δεν βοηθάει αλλά κουκουλώνει και κρύβει την αλήθεια. Είναι πλάνη να πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει «δράκος» μέσα μας, ενώ μας τρομοκρατεί όταν τον ακούμε χρόνια να βρυχάται και να απειλεί τη ζωή μας μέσα από σωματικά συμπτώματα και ασθένειες. Έτσι, όσο κι αν φαντάζει οδυνηρό, η θεραπεία περνάει μέσα από το στενό μονοπάτι της αποδοχής και της αναγνώρισης του κρυμμένου πόνου. Με οδηγό και συνοδοιπόρο έναν καλό ψυχοθεραπευτή, έναν άνθρωπο συμπαραστάτη και Γνώστη, μπαίνουμε στη σπηλιά του «δράκου» και μαθαίνουμε με ποιον τρόπο μπορούμε όχι μόνο να συμφιλιωθούμε με αυτόν αλλά και να τον μεταμορφώσουμε σε φύλακα, φρουρό, φίλο και υπηρέτη της σωματικής και ψυχικής μας ακεραιότητας. Δικός μας ήταν πάντα. Και όλη του η δύναμη είναι επίσης δική μας – αρκεί να την αναγνωρίσουμε και να την αποδεχτούμε.
Άλις Μίλλερ
Η Ελένη Περινού ψυχολόγος- ψυχοθεραπεύτρια, γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Στυλίδα. Οι πρώτες της σπουδές στα ΤΕΙ Αθηνών την ώθησαν να ασχοληθεί αρχικά με την παιδαγωγική ως νηπιαγωγός, ενώ αργότερα τελειώνοντας το τμήμα ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου το ενδιαφέρον της στράφηκε στον τομέα της ψυχοθεραπείας. Το 2004 εγκαταλείπει την Αθήνα και επιλέγει να ζήσει μόνιμα στην ανατολική Κρήτη όπου και εργάζεται ως ψυχολόγος. Ξεκίνησε τη βασική της εκπαίδευση στο χώρο της ψυχανάλυσης, αλλά σύντομα άλλαξε κατεύθυνση ακολουθώντας άλλες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις. Καθοριστική στάθηκε η θεραπεία Gestalt, που σημάδεψε την πορεία της και παραμένει ως τώρα κύριος άξονας δουλειάς μέσα στη θεραπευτική σχέση. Εκτός από την ατομική ψυχοθεραπεία, τη θεραπεία ζεύγους και την οικογενειακή συμβουλευτική, έχει οργανώσει ψυχοεκπαιδευτικά σεμινάρια, ομάδες αυτογνωσίας, μουσικοθεραπείας, ψυχολογικής στήριξης ατόμων με ανίατες νόσους και ομάδες γονέων. Παράλληλα είναι μουσικός, στιχουργός και τραγουδοποιός. Μέσα από την μακρά μουσική συμπόρευση με τον συνθέτη Χρίστο Τσιαμούλη, ο οποίος μελοποίησε στίχους της, τα τραγούδια της ερμηνεύτηκαν από γνωστούς καλλιτέχνες όπως η Λιζέτα Καλημέρη, ο Μανόλης Λιδάκης, ο Δημήτρης Μπάσης, η Σοφία Παπάζογλου, η Κατερίνα Παπαδοπούλου κ.ά. Η πρώτη της συγγραφική εμφάνιση έγινε το 2001 με το Best Seller: Σαν να σε ξέρω χρόνια από τις εκδόσεις Διόπτρα. Ακολούθησε το δεύτερο μυθιστόρημα από τις ίδιες εκδόσεις: Είμαι κι εγώ σαν κι εσένα.
