Γιατί Δημιουργική Γραφή και όχι Έκθεση στο δημοτικό και το γυμνάσιο;Γράφει η ιστορικός Λεύκη Σαραντινού.
Γιατί Δημιουργική Γραφή και όχι Έκθεση στο δημοτικό και το γυμνάσιο;
Το μάθημα της Έκφρασης- Έκθεσης κατά τη σημερινή εποχή στην οποία η κυριαρχία της οθόνης στις ζωές των παιδιών είναι πλήρης, αποτελεί, μαζί με την Ιστορία, έναν από τους μεγαλύτερους εφιάλτες των παιδιών. Πράγματι, τα παιδιά μας σήμερα φαίνονται να δυσκολεύονται απίστευτα κατά τη γραπτή τους έκφραση, ενώ η πλειοψηφία τους αισθάνεται μία εξαιρετικά μεγάλη απέχθεια προς την παραγωγή γραπτού λόγου και της έκθεσης στο σχολείο.
Η αλήθεια είναι ότι στο σχολείο δεν ανατίθεται πια ο όγκος των γραπτών εργασιών που ανέθεταν οι καθηγητές στα παιδιά κατά το παρελθόν. Επιπλέον, πολλές εργασίες σήμερα γίνονται στον υπολογιστή, με αποτέλεσμα τα παιδιά να γράφουν όλο και λιγότερο. Έτσι, όταν οι μαθητές φτάνουν στο Λύκειο και καλούνται να αποδώσουν υψηλή βαθμολογία στο υποχρεωτικό –και εν πολλοίς αυστηρά τυποποιημένο- για όλες τις κατευθύνσεις μάθημα της Έκθεσης, συνήθως αδυνατούν να το καταφέρουν.
Ευτυχώς γίνονται προσπάθειες σήμερα για την εισαγωγή του πολύ χρήσιμου μαθήματος της Δημιουργικής Γραφής κατά τις σχολικές βαθμίδες του Δημοτικού και του Γυμνασίου, ενός μαθήματος που, όταν διδαχθεί σωστά, μπορεί να βελτιώσει σε πολύ μεγάλο βαθμό τη γραπτή έκφραση του παιδιού. Πιο συγκεκριμένα, το ορθό είναι να αγαπήσει το παιδί πρωτίστως τον γραπτό λόγο και τα βιβλία και να αναπτύξει τη φαντασία του μέσα από το μάθημα της Δημιουργικής Γραφής και κατόπιν να μπορέσει να ενταχθεί εντός των πολύ πιο αυστηρών και περιορισμένων ορίων που θέτει το μάθημα της Έκθεσης.
Η διδασκαλία της Δημιουργικής Γραφής μπορεί να ξεκινήσει κατά τη σχολική βαθμίδα της τρίτης δημοτικού, όταν δηλαδή το παιδί έχει αποκτήσει πλήρη εξοικείωση με το αλφάβητο και την ελληνική γλώσσα, ή και σε οποιαδήποτε σχολική ηλικία. Η Δημιουργική Γραφή είναι μάθημα πολύ πιο ελεύθερο από το τυποποιημένο μάθημα της Έκθεσης και παρουσιάζει τα ακόλουθα πλεονεκτήματα-οφέλη για το παιδί. Συγκεκριμένα αυτό, δια μέσου του μαθήματος της Δημιουργικής Γραφής:
1)Επικεντρώνεται στα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του παιδιού, αφού το παιδί καλείται να ασχοληθεί και να γράψει για θέματα που το ενδιαφέρουν.
2)Αναπτύσσει τη φαντασία και το λεξιλόγιό του
3)Καλλιεργεί τη φιλαναγνωσία του, όταν καλείται να παράγει γραπτό λόγο-είτε υπό μορφή περίληψης, είτε άλλου είδους του γραπτού λόγου,- με αφορμή κάτι το οποίο διάβασε
3)Ασχολείται με όλα τα είδη του γραπτού λόγου- διάλογοι, περιλήψεις, άρθρα, επιστολές, διηγήματα κτλ και όχι μόνο με τη συγκεκριμένη μορφή δοκιμίου που απαιτούν οι εκθέσεις
4)Βελτιώνει την ικανότητά του να σταχυολογεί πληροφορίες από το διαδίκτυο προκειμένου να τις χρησιμοποιήσει σε δικό του γραπτό και βελτιώνει τις γνώσεις του σε τομείς που το ενδιαφέρουν
5)Καλλιεργεί την κριτική του σκέψη
6)Βελτιώνει τη σχέση του με την Ιστορία και τις ιστορικές του γνώσεις, εφόσον το μάθημα της Δημιουργικής Γραφής συνδυάζεται με την Ιστορία και του δίνεται η δυνατότητα να υποδυθεί ένα ιστορικό πρόσωπο παλαιότερης εποχής.
Το παιδί, επομένως, που έχει ασχοληθεί με τη Δημιουργική Γραφή για κάποια έτη και έχει αναπτύξει το λεξιλόγιο, τη φαντασία του, αλλά και πλήρη ελευθερία στην έκφρασή του, μπορεί κατόπιν να περιοριστεί ευκολότερα στα αυστηρά «καλούπια» που θέτει το σχολικό μάθημα της Έκθεσης. Εφόσον, δια μέσου του μαθήματος της Δημιουργικής Γραφής έχει υποδυθεί πολλούς και διαφορετικούς ρόλους κατά την παραγωγή γραπτού λόγου(π.χ. του τριτοπρόσωπου ή του πρωτοπρόσωπου αφηγητή, του ιστορικού ήρωα, του επιστολογράφου, του δημοσιογράφου, του διηγηματογράφου κτλ), τότε μπορεί ευκολότερα να υποδυθεί και τον ρόλο του αυστηρού δοκιμιογράφου της Έκθεσης.
Για όλους τους παραπάνω λόγους είναι ορθό να διδάσκονται πρώτα το μάθημα της Δημιουργικής Γραφής τα παιδιά και σε μεγαλύτερη ηλικία το μάθημα της Έκθεσης. Ένα παιδί το οποίο θα υποβληθεί στη διαδικασία της συγγραφής για μεγάλο χρονικό διάστημα της σχολικής του ζωής θα μπορέσει κατόπιν να ανταποκριθεί καλύτερα στις απαιτήσεις του Λυκείου σχετικά με το μάθημα της Έκθεσης.
Και φυσικά το καλύτερο είναι να παράγει το παιδί γραπτό λόγο που να συνάδει με τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά του και με μία ευρύτερη ποικιλία θεμάτων και όχι απαραίτητα με την στενά καθορισμένη σχολική ύλη της κάθε εκπαιδευτικής βαθμίδας.
Η Ελευθερία (Λεύκη) Σαραντινού γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1984. Αποφοίτησε από το τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης το 2005 με βαθμό άριστα και υποτροφία. Είναι κάτοχος διπλώματος κλαρινέτου και πτυχίων στην Αρμονία, την Αντίστιξη και το κλασικό τραγούδι.
Δούλεψε στο Μουσικό Σχολείο, σε διάφορα ωδεία και φροντιστήρια της Κομοτηνής και σήμερα διδάσκει κλαρινέτο, χορωδία, θεωρία, μονωδία, φλογέρα, αρμονία και μουσικοκινητική στο Ωδείο Κόψα της ίδιας πόλης, όπου διαμένει με τον σύζυγο και τον γιο της.
Παράλληλα ασχολείται με τη διδασκαλία Δημιουργικής Γραφής και Ιστορίας, καθώς και με τη μελέτη της Ιστορίας και τη συγγραφή. Έχει γράψει τέσσερα ιστορικά μυθιστορήματα {Χαμσίν, ο άνεμος της ανατολής, 2014 (αγγλική μετάφραση Hamsin wind of the east, 2018, Quest publications), Λέων και Ημισέληνος, 2015, Οι σταυροί της Ρόδου, 2018, όλα από το Historical Quest και Μανιέρα Βενετσάνα, (εκδ. Ενάλιος 2023)} παραμύθια για παιδιά (Φρουτοφίλοι, 2018, εκδόσεις Historical Quest, Μία εικόνα μια ιστορία, εκδ. Παρατηρητής 2021), ελληνική μυθολογία για παιδιά (Οι θεοί του Ολύμπου και η γέννησή τους, 2018, Οι άθλοι του Ηρακλή, 2020, εκδ. Γράφημα, ένα βοήθημα για την ιστορία θεωρητικής κατεύθυνσης της γ΄ λυκείου (Θέματα νεοελληνικής ιστορίας, 2020, εκδ. Historical Quest), τρία βοηθήματα Δημιουργικής Γραφής για παιδιά, εφήβους- ενήλικες και εκπαιδευτικούς αντίστοιχα (Γραφοπαιχνιδίσματα, Γραφοσκιάσεις, Γραφοϊριδισμοί 2022, εκδ. 24 Γράμματα) και ένα βιβλίο Ιστορίας (Μύθοι που έγιναν ιστορία, 2020, εκδ. Ενάλιος). Ακόμη έχει συμμετάσχει σε πολλές ανθολογίες διηγημάτων με τα έργα της, ενώ ένα διήγημά της βραβεύτηκε σε διαγωνισμό του Ιανού το 2021. Από το 2022 είναι μέλος του Φιλολογικού Ομίλου Θεσσαλονίκης.
Συγχρόνως ασχολείται με τη συγγραφή βιβλιοκριτικών και ιστορικών άρθρων σε διάφορα ιστολόγια στο διαδίκτυο και διεξάγει ιστορικά σεμινάρια ασύγχρονης εκπαίδευσης στον διαδικτυακό ιστότοπο sparmatseto.gr.
Οι απόψεις του εκάστοτε άρθρου, αντικατοπτρίζουν την προσωπική άποψη του συντάκτη. Προτείνουμε, ο εν δυνάμει αναγνώστης, αφενός να προβαίνει σε έλεγχο αγοράς, για την εύρεση της πιο συμφέρουσας τιμής, αφετέρου κατά την αγορά, να επισκέπτεται οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο, ώστε να ελέγξει από μόνος του, κατά πόσο το συγκεκριμένο ανάγνωσμα, καλύπτει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του.
