Το δωμάτιο με τις μύγες – Θάνος Χ. Καψάλης – Σχολιάζει η ιστορικός Λεύκη Σαραντινού.
Το δωμάτιο με τις μύγες
Ακούγοντας ως τίτλο για βιβλίο «Το δωμάτιο με τις μύγες» το μόνο πεδίο στο οποίο δεν πήγε το μυαλό μου, είναι η αλήθεια, είναι η Βιολογία. Διαβάζοντας, όμως, το οπισθόφυλλο του βιβλίου του Βιολόγου και συγγραφέα Θάνου Καψάλη, κατάλαβα περί τίνος επρόκειτο και δεν κρύβω ότι ενθουσιάστηκα.
Το δωμάτιο με τις μύγες, επομένως, δεν ήταν παρά το δωμάτιο μέσα στο οποίο γεννήθηκε η σύγχρονη γενετική ως επιστήμη το 1910, τότε που ο διάσημος Αμερικανός βιολόγος Thomas Hunt Morgan και η ερευνητική του ομάδα έκαναν μέσα στο «δωμάτιο με τις μύγες» τις ανακαλύψεις εκείνες που θα επιβεβαίωναν τη Χρωμοσωμική Θεωρία. Η ατμόσφαιρα εκείνου του μικρού δωματίου στο πανεπιστήμιο της Κολούμπια, όπου ο Morgan και οι φοιτητές του εξέτρεφαν μύγες του είδους Drosophila Melanogaster ήταν πραγματικά μοναδική. Επρόκειτο για ένα δωμάτιο μέσα στο οποίο συζητιούνταν ανοιχτά οι ιδέες ολονών, φοιτητών και ερευνητών μέσα σε πνεύμα απόλυτης ισότητας, ένα δωμάτιο στο οποίο υπήρχε ανοχή στο διαφορετικό και χώρος για νέες, καινοτόμες ιδέες. Η τακτική αυτή του Morgan, να εμπιστευτεί, δηλαδή, τους φοιτητές του και να τους αναθέσει πολλές ευθύνες σε εκείνο το δωμάτιο ήταν που οδήγησε στις μεγαλύτερες ανακαλύψεις.
Την ιστορία του δωματίου αυτού μας αφηγείται ο Καψάλης μέσα από τα μάτια της βοηθού του Morgan, της Edith Wallace, μίας επίσης νεαρού βιολόγου. Και η αλήθεια είναι ότι δεν χρειάζεται να είναι κανείς βιολόγος προκειμένου να βρει το συγκεκριμένο βιβλίο, το οποίο άπτεται του πεδίου της Βιολογίας και της Γενετικής, άκρως ενδιαφέρον. Ο Morgan τιμήθηκε τελικά με το βραβείο Νόμπελ το 1932, όπως και ο μαθητής του ο H. Muller.
Ο Morgan και οι φοιτητές του επιβεβαίωσαν τον ακριβή τρόπο λειτουργίας των γενετικών νόμων του Μέντελ και εξέδωσαν το βιβλίο «Ο Μηχανισμός της Μεντελικής Κληρονομιάς» το 1915 στο οποίο εξέθεταν τα πορίσματα των ερευνών τους από τα πειραματόζωά τους, τις μύγες του είδους Drosophila. Έτσι μπόρεσαν να αποδείξουν τη σχέση της κληρονομικότητας με το περιβάλλον, αλλά και με το τυχαίο που χαρακτηρίζει τη χιασματυπία κατά τον διαχωρισμό των χαρακτηριστικών που κληρονομούνται από τα γονίδια στους απογόνους μας. Το δίχως άλλο, η Γενετική δεν θα ήταν η ίδια αν δεν υπήρχε το δωμάτιο αυτό με τις μύγες, και φυσικά, ο Morgan.
Ο Θάνος Καψάλης εμπνεύστηκε τη συγγραφή του παρόντος πονήματος ως τέταρτη γενιάς μαθητής του Morgan. Όπως μας λέει ο ίδιος στην εισαγωγή του βιβλίου του, όλοι οι γενετιστές βιολόγοι σήμερα είναι «δισέγγονα» του μεγάλου αυτού γενετιστή.
Εν κατακλείδι, επομένως, πρόκειται για ένα μυθιστορηματικού τύπου βιογραφικό πόνημα, το οποίο άπτεται του πεδίου της βιολογίας, δεν απευθύνεται, όμως, μονάχα σε βιολόγους, αλλά σε όλους τους αναγνώστες.
