Η τέχνη στην Ιστορία και η Ιστορία στην τέχνη – Γράφει ο Μπουζάρας Δημήτρης.

Η τέχνη στην Ιστορία και η Ιστορία στην τέχνη.

Η τέχνη μας αφορά όλους και αυτό, διότι μιλά μέσα από την Ιστορία, όπως και η Ιστορία, μιλά μέσα από την τέχνη.Μέσα από τα άρθρα αυτά λοιπόν, θα προσπαθήσω να σας μεταφέρω όσα περισσότερα γίνεται ούτως ώστε, να μπορείτε ευκολότερα στο μέλλον, να κατανοείτε αυτή τη «γλώσσα».

Και δεν είναι καθόλου δύσκολο, είναι εξίσου εύκολο -σας διαβεβαιώ- όσο εύκολο είναι, να μείνουμε μερικά λεπτά ή μερικές ώρες απολαμβάνοντας αυτά τα μοναδικά έργα εκείνων των σπουδαίων ανθρώπων.

Μέσα λοιπόν από την Ιστορία που αφορά την τέχνη, θα έχουμε την ευκαιρία δούμε και την άλλη πλευρά της Ιστορίας. Εκείνη, που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, εκείνη, που αξίζει να μάθουμε, εκείνη, που συχνά μένει στα αζήτητα για πολλούς και διαφόρους λόγους.

Συχνά το μάθημα της Ιστορίας είναι στο τέλος της λίστας των αγαπημένων μαθήματων των παιδιών μας. Τυχαίο; Ίσως, ίσως πάλι, όχι. Αυτό που όμως δε θα πρέπει να αφήνουμε στην τύχη, είναι η γνώση.

Η καταιγίδα στη θάλασσα της Γαλιλαίας.Ο πίνακας βρίσκεται μεταξύ άλλων, στη λίστα κλεμένων έργων τέχνης απο το μουσείο της Isabella Stewart Gardner στη Βοστώνη των Η.Π.Α.

Θα πρέπει να εφευρίσκουμε τρόπους, ώστε τα παιδιά μας να μαθαίνουν την αληθινή πλευρά της Ιστορίας, εκείνη, που θα τα βοηθήσει να έχουν μια πλήρη εικόνα της λειτουργίας του κόσμου, θα πρέπει να τα μαθαίνουμε τρόπους, να βρίσκουν το αυθεντικό, το αντικειμενικό, το τεκμηριωμένο και να διατηρούν τη δύναμη της αμφιβολίας και της περιέργειας, ενεργή.

Η Ιστορία δεν είναι νεκρή όπως ίσως φανταζόμαστε και φυσικά, δεν επαναλαμβάνεται, -το κάθε γεγονός είναι μοναδικό και ανεπανάληπτο- επίσης, είναι τόσο ζωντανή, όσο δε φανταζόμαστε. Μας επηρέασε και μας επηρεάζει καθημερινά σε πολύ μεγάλο βαθμό, έχει μύθους που συντηρούνται και ψεύδη που μεταφέρονται για διαφόρους σκοπούς.

Η βασιλική του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό.

Όλα  αυτά και ακόμη περισσότερα, θα εξετάσουμε με λεπτομέρεια, ενώ θα προτείνουμε κατά καιρούς, τρόπους, ώστε όλοι εμείς και πρωτίστως τα παιδιά μας να αγαπήσουν το σημαντικότερο ίσως μάθημα που διδάσκεσαι στα σχολεία μας.

Σε αυτό το ταξίδι θα γνωρίσουμε τα πιο σημαντικά, τα πιο γνωστά αλλά και άγνωστα έργα που αφορούν τη γλυπτική, τη ζωγραφική, την αρχιτεκτονική και όχι μονο.

Ξεκινώντας από τη ζωγραφική, την πιο γνωστή σε όλους, την πιο ενδιαφέρουσα στους περισσότερους, θα ασχοληθούμε, θα δούμε και θα κατανοήσουμε πολλά από τα πιο γνωστά, διάσημα, εμβληματικά και επιδραστικά έργα, στην Ιστορία της τέχνης.

Όλα εκείνα που γνωρίζουμε οι περισσότεροι, ωστόσο, δεν γνωρίζουμε τίποτα ή λίγα για αυτά, στερώντας με αυτό τον τρόπο, από τον εαυτό μας, την ολοκλήρωση της απόλαυσης ενός τέτοιου έργου.

Η Γαλατού – Γιοχάνες Βερμέερ εκτίθεται στο Ρέικσμουζεουμ του Άμστερνταμ.

Ακόμη, θα σας προτείνουμε εκδόσεις, από το σύνολο των εκδοτικών οίκων, οι οποίες θα σας βοηθήσουν, εάν επιθυμείτε, να εμβαθύνετε στα επιμέρους θέματα, με μοναδικό κριτήριο της πρότασής αυτής, την αντικειμενικότητα, την τεκμηρίωση, την  υπευθυνότητα και την αμεροληψία των συγγραφέων.

Ξεκινάμε από την  Αναγέννηση, η οποία, έρχεται πρώτη στο νου, όταν σκεπτόμαστε την τέχνη. Μια περίοδος, η οποία μας κληροδότησε τα περισσότερα σπουδαία έργα.

Κατ’ αρχάς ας δούμε ένα διαχωρισμό των περιόδων έτσι, για έχουμε στο μυαλό μας πως υπάρχει κάπου μια αόρατη γραμμή και δεν είναι όλα μαζί.

Θα πρέπει να γνωρίζουμε ακόμη  πως τα όρια που ορίστηκαν,μεταξύ των περιόδων δεν είναι απόλυτα, όπως και ο χρόνος διάρκειας του καθενός, για αυτό το λόγο λέμε περίπου π.χ. αρχή περίπου 1300 έως 1600.

Η Έκσταση της Αγίας Θηρεσίας,βρίσκεται στην εκκλησία Σάντα Μαρία ντε λα Βιττόρια στη Ρώμη.Τζον Λορέντζο Μπερνίνι.

Όπως λοιπόν, δεν υπάρχει καμία καθαρή «φυλή», ένα θέμα με το οποίο θα ασχοληθούμε σε άλλο άρθρο, διότι στο διάβα της Ιστορίας το ανθρώπινο είδος βρισκόταν σε μια διαρκή μετακίνηση, έτσι και τα όρια μεταξύ των περίοδών είναι ρευστά.

Γράφω περίπου, λοιπόν, διότι καμία από τις εποχές, καμία από τις περιόδους, κανένα από τα ρεύματα ή στυλ εντός των ρευμάτων, όπως ας πούμε το Ροκοκό- το οποίο δεν ήταν ρεύμα, αλλά στυλ- δεν είχε και δε θα  έχει πιθανότατα, σταθερά όρια.

Για το τελευταίο, θα πρέπει να έχουμε ακόμη στο μυαλό μας το εξής: ότι η Ιστορία και όχι μόνο, χωρίζεται σε περιόδους για ένα και μόνο λόγο, για να μπορούμε να τη μελετήσουμε.

Όταν λέμε εποχή του Σιδήρου π.χ. εννοούμε πως ήταν μια εποχή με τη μεγαλύτερη χρήση αυτού του υλικού και σαφώς, βρέθηκαν εργαλεία από χαλκό προερχόμενα από τη συγκεκριμένη εποχή τα οποία συνέχιζαν να χρησιμοποιούνται.

Η Αναγέννηση λοιπόν, περίπου διήρκησε  από 1300-1600, ας έχουμε επίσης κατά νου, πως καμία αλλαγή, δεν ήταν γρήγορη, ευκολοδιάβατη ή αναίμακτη.

Σάντρο Μποτιτσέλι, Η Συκοφαντία του Απελλή, εκτίθεται στην  Πινακοθήκη Ουφίτσι στη Φλωρεντία.

Προτεινόμενα.

Ιστορία της Τέχνης        Μια επιστημολογική θεώρηση

Το βι­βλίο αυτό απευ­θύ­νε­ται κυ­ρί­ως στους ελ­λη­νό­φω­νους σπου­δα­στές τε­χνο­ϊ­στο­ρι­κών κα­τευ­θύν­σε­ων που ολο­κλη­ρώ­νο­ντας τις προ­πτυ­χι­α­κές τους σπου­δές έχουν ελά­χι­στη εξοι­κεί­ω­ση με επι­στη­μο­λο­γι­κά θέ­μα­τα του γνω­στι­κού τους πε­δίου: έχει σκο­πό να συμ­βά­λει στην κα­τα­νό­η­ση των δο­μών, των σκο­πών και των με­θό­δων της επι­στή­μης της ιστο­ρί­ας της τέ­χνης. Στον δυ­τι­κό κό­σμο ολο­έ­να και πε­ρισ­σό­τε­ροι ιστο­ρι­κοί της τέ­χνης ασχο­λού­νται με τη με­θο­δο­λο­γία της επι­στή­μης τους, τά­ση που έχει τις απαρ­χές της στους ση­μα­ντι­κούς ιστο­ρι­κούς της τέ­χνης του φι­λο­σο­φι­κού-εξη­γη­τι­κού ερ­μη­νευ­τι­κού συ­στή­μα­τος των αρ­χών του 20ου αι. Νε­ό­τε­ρες και σύγ­χρο­νες με­λέ­τες κα­τα­δει­κνύ­ουν εγ­χει­ρή­μα­τα κα­τα­γρα­φής αφη­γη­μά­των για την ιστο­ρία της ιστο­ρί­ας της τέ­χνης, αν­θο­λό­γη­σης θε­ω­ρη­τι­κών και με­θο­δο­λο­γι­κών κει­μέ­νων με κρι­τι­κούς σχο­λι­α­σμούς, ή και ανα­λύ­σε­ων των με­θό­δων του μο­ντέρ­νου και με­τα­μο­ντέρ­νου πα­ρα­δείγ­μα­τος, στο πλαί­σιο των οποί­ων η κα­τα­γρα­φή της ιστο­ρί­ας της τέ­χνης ακο­λού­θη­σε εντε­λώς δι­α­φο­ρε­τι­κές με­θό­δους.

Γέμτου Ελένη

Η Ελέ­νη Γέμ­του γεν­νή­θη­κε το 1968 και απο­φοί­τη­σε από τη Σχο­λή το 1986. Πή­ρε το πτυ­χίο της και το 1993 το ΜΑ από το τμή­μα Κλα­σι­κής Αρ­χαι­ο­λο­γί­ας του Ludwig Maximilian Universität Μο­νά­χου. Εκ­πό­νη­σε τη δι­δα­κτο­ρι­κή της δι­α­τρι­βή με αντι­κεί­με­νο την Ιστο­ρία της Τέ­χνης στο τμή­μα Ιστο­ρί­ας και Αρ­χαι­ο­λο­γί­ας του ΕΚ­ΠΑ και απέ­κτη­σε το δι­δα­κτο­ρι­κό της το 2001.
Εξε­λέ­γη Επί­κου­ρη κα­θη­γή­τρια του τμή­μα­τος Ιστο­ρί­ας και Φι­λο­σο­φί­ας της Επι­στή­μης στο Εθνι­κό και Κα­πο­δι­στρι­α­κό Πα­νε­πι­στή­μιο Αθη­νών.
Έχει ερ­γα­στεί σε μου­σεία, εκ­παι­δευ­τι­κούς ορ­γα­νι­σμούς, ενώ υπήρ­ξε για πολ­λά χρό­νια υπεύ­θυ­νη των εκ­παι­δευ­τι­κών προ­γραμ­μά­των του οίκου δη­μο­πρα­σι­ών Christies στην Αθή­να. Από το 2005 δι­δά­σκει στο ΙΦΕ (πρώ­ην ΜΙ­ΘΕ) του ΕΚ­ΠΑ, αρ­χι­κά ως λέ­κτο­ρας και στη συ­νέ­χεια ως επί­κου­ρη κα­θη­γή­τρια. Αντι­κεί­με­νο της είναι η Ιστο­ρία της Τέ­χνης με έμ­φα­ση στη σχέ­ση Τέ­χνης και Επι­στή­μης, αλ­λά και η με­θο­δο­λο­γία της Ιστο­ρι­ο­γρα­φί­ας της Τέ­χνης. Έχει συμ­με­τά­σχει σε ελ­λη­νι­κά και δι­ε­θνή συ­νέ­δρια. Επί­σης, έχει δη­μο­σι­εύ­σει επι­στη­μο­νι­κά άρ­θρα σε ελ­λη­νι­κά και δι­ε­θνή επι­στη­μο­νι­κά πε­ρι­ο­δι­κά.

Οι απόψεις του εκάστοτε άρθρου, αντικατοπτρίζουν την προσωπική άποψη του συντάκτη. Προτείνουμε, ο εν δυνάμει αναγνώστης, αφενός να προβαίνει σε έλεγχο αγοράς, για την εύρεση της πιο συμφέρουσας τιμής, αφετέρου κατά  την αγορά, να επισκέπτεται  οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο, ώστε να ελέγξει από μόνος του, κατά πόσο το συγκεκριμένο ανάγνωσμα, καλύπτει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του.