Παλλάς και Κένταυρος

Το «Παλλάς και Κένταυρος» είναι πίνακας του ζωγράφου της Αναγέννησης Σάντρο Μποτιτσέλι. Φιλοξενείται στη γκαλερί Ουφίτσι της Φλωρεντίας την οποία θα πρέπει να έχετε ψηλά στη λίστα σας και να επισκεφτείτε οπωσδήποτε ,εφόσον βρεθείτε στην υπέροχη Φλωρεντία.

Εκτίθεται στην γκαλερί, από το 1922. Έχει διαστάσεις, 207 επί 148 εκατοστά.

Θεωρείται ότι ο πίνακας είναι παραγγελία του Λαυρέντιου του Μεγαλοπρεπή των Μεδίκων (κυβερνήτη της Φλωρεντίας).Ο  Σάντρο Μποτιτσέλι  ήταν προστατευόμενος των Μεδίκων και ο παραπάνω οίκος, λειτουργούσε ως «χορηγός» του καλλιτέχνη, με τις ανάλογες προσθήκες στους πίνακες -από την πλευρά του καλλιτέχνη- ως διαφήμιση του οίκου π.χ. οικόσημα που συναντάμε και στον συγκεκριμένο πίνακα στο ένδυμα της Αθηνάς..

Το  θέμα του πίνακα είναι μυθολογικό, ή Παλλάδα ήταν η Θεά Αθηνά, η φωτισμένη εξαιτίας της σοφίας της.

Παλλάς σημαίνει φως ισχυρό. Κένταυρος μισός άνθρωπος και μισός άλογο. Οι Κένταυροι ,θεωρούνταν οι κακοί της υπόθεσης, ζούσαν σε δάση, εκτός της κοινωνίας δηλαδή, συγκεκριμένα στο Πήλιο κοντά στον Όλυμπο, μια άγρια και πολεμοχαρής φυλή.

Το αντίθετο από τη φυλή των Κεντάυρων, ήταν η Λάπιθες, πιο κοντά στον άνθρωπο, ζούσαν στη Θεσσαλία. Κάποια στιγμή, κατά τη μυθολογία, τους  επιτέθηκαν οι Κένταυροι απάγοντας  μια νύφη του βασιλιά τους και άλλες γυναίκες. Έχουμε δηλαδή μια σύνδεση ιστορικών γεγονότων με μύθους και οι μύθοι λειτουργούν ως αλληγορικές ιστορίες.

Οι Λάπιθες (Παρθενώνας Νότια μετόπη) θεωρούνται ως πολιτισμένοι και οι Κένταυροι ως πρωτόγονοι, οι οποίοι, έχουν το ένστικτο της αγριότητας, το δίκαιο της πυγμής, δηλαδή το δίκαιο του ισχυρότερου.

Στον Παρθενώνα, συμβολίζουν τους περσικούς πολέμους. Οι Λάπιθες συμβολίζουν τους Έλληνες και οι Πέρσες τους Κενταύρους.

Ο πίνακας έχει στοιχεία του νεοπλατωνισμού και είναι αλληγορικός. Από  αριστερά αυτό που βλέπουμε σε γκρίζο χρώμα το οποίο μοιάζει με βράχος παρά με κτίριο, έχει σχιστολιθική μορφή και το έδαφος παρατηρούμε πως είναι, είναι σε διαφορετικά επίπεδα.

Ο Κένταυρος βρίσκεται σε αυλάκι, πιο ψηλά η Αθηνά, κάτω τους γρασίδι, πίσω τους φράχτης χωρίζει τη θάλασσα, μια παραλιακή περιοχή στο βάθος του τοπίου, χαμηλοί λόφοι και στο πάνω μισό ο πίνακας έχει τον ουρανό και όχι τυχαία, ένα πλοίο που συμβολίζει ισχυρό φλωρεντινό ναυτιλιακό στόλο του Δουκάτου.

Ο Κένταυρος κρατά τόξο και φαρέτρα, όπλο επιθετικό. Παρότι φαίνεται ότι μάχονται δεν χρησιμοποιούν τα όπλα, το τόξο επίσης, θεωρείται παλιό όπλο, σε σχέση με το τελευταίας τεχνολογίας της εποχής, όπλο της Αθηνάς.

Το χέρι του Κενταύρου βρίσκεται σε αμυντική κίνηση -ενώ κρατά επιθετικό όπλο- η δε Αθηνά από την άλλη μεριά, έχει μια επιθετική κίνηση με αμυντικό όπλο.

Ο Κένταυρος επίσης, δείχνει μια θλίψη. Η Αθήνα, συμβολίζει τον πολιτισμό, το πνεύμα και το Θεϊκό, ενώ Κένταυρος τα ανθρώπινα πάθη. Η Αθηνά επίσης, του κρατά τα μαλλιά με το χέρι της, είναι περίπου σε σχήμα γροθιάς, αλλά δεν του τα σφίγγει, δε του τα τραβά έντονα.

Ο Κένταυρος συμβολίζει ακόμη, τη διχασμένη φύση, τον άνθρωπο εκτός πολιτισμού, αλλά και το ζώο, με το ζωώδη ένστικτο. Είναι εδώ, το σύμβολο των ενστίκτων και για αυτό αναπαρίσταται μισός άλογο, α- λόγο, είναι αυτό που δεν κυριαρχείται από τη λογική, αλλά κυριαρχείται από το ένστικτο.

Επίσης, συμβολίζει τη κατάσταση που βρισκόταν ο άνθρωπος πριν μετάβαση και τον πολιτισμό, όταν βρισκόταν στην πορεία προς  την εκλογίκευση .Έχει μια διχασμένη φύση, πολεμά μέσα του το ένστικτο της βίας και της αρπαγής, με την ανθρώπινη φύση με την πολιτισμική υπόσταση, την ηθική και τις αναστολές.

Από το κεφάλι του Κενταύρου , μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ίσως μας θυμίζει κάποιο σοφό, ο οποίος αποδέχεται χωρίς να πολεμά, σε μια συνειδητή υπόταξη.

Η Αθήνα έχει αναγεννησιακή κόμμωση, έχει κλαδί μυρτιάς στο κεφάλι σαν αναρριχητικό φυτό, το οποίο, δένεται γύρω της και διαγράφει τις λεπτομέρειες του σώματος της. Θυμίζει το πρόσωπό της -με το βλέμμα το οποίο έχει- μια έκφραση σα να έχει χαθεί στις σκέψεις, σαν το βλέμμα της να είναι απλανές και αυτό παραπέμπει στη φιλοσοφία και κατ’ επέκταση στη σοφία της Θεάς.

Τα διακοσμητικά του φορέματος και το δαχτυλίδι της, είναι τα σύμβολα των Μεδίκων -τα μικρά σχήματα δηλαδή που βρίσκονται πάνω στο φόρεμά της.

Κρατάει ένα τεράστιο πέλεκυ, ένα όπλο κατασκευής του δέκατου πέμπτου αιώνα, με ένα διαμάντι στο κέντρο, ένα αμυντικό όπλο της εποχής το οποίο ήταν πάρα πολύ ακριβό. Στην πλάτη της έχει μια ασπίδα, ένα αμυντικό αντικείμενο δηλαδή, η οποία είναι δεμένη με οχτώ σχοινιά.

Έχει ένα πράσινο ιμάτιο και στέκεται σαν άγαλμα, το ένα πόδι της είναι σταθερό και το ένα άνετο γυρίζει το κεφάλι και στρέφει το βλέμμα προς τον Κένταυρο.

Η χρησιμότητα του όπλου της Αθήνας ήταν η εξής: το πεζικό που είχε αυτά τα όπλα, τα χρησιμοποιούσε για να αμυνθεί σε τυχόν επίθεση από ιππικό. Ο οπλίτης που το έφερε, το έμπηγε με το κάτω μέρος στο έδαφος και έτεινε τη μύτη εμπρός, προς τον ιππέα εχθρό. Όταν το άλογο του εχθρού έπεφτε χτυπημένο,  αποτελείωνε τον ιππέα με την πλευρά του πελέκι, η οποία είναι πιο πλατιά.

Η Αθηνά είχε πολλές ιδιότητες, μία από τις ιδιότητες που της αποδίδονται -στον συγκεκριμένο πίνακα- είναι της σοφίας και του πολιτισμού. Έχει βλέμμα μελαγχολικό και δεν είναι θριάμβευσα.

Συμβολίζει επίσης, ότι έχει κατακτήσει πολιτισμικά ο άνθρωπος μέχρι σήμερα -εννοούμε μέχρι την εποχή εκείνη.

Η Αθηνά, φαίνεται να υποτάσσει τον Κένταυρο , ωστόσο, δείχνει να μην είναι  ευχαριστημένη. Αυτό, διότι  κατανοεί, πως δε μπορεί να τον υποτάξει σε όλο του το εύρος, καθότι ξέρει βαθιά μέσα της, ότι είναι ο ίδιος της ο εαυτός, ο οποίος βρίσκεται σε διαρκή πάλη, είναι η δική της διττή φύση και κατ’ επέκταση,η ανθρώπινη φύση.

Τέλος, από την πλευρά της πολιτικής, η Αθήνα στη Φλωρεντία των Μεδίκων του  15ου αιώνα, του πλούτου και της ευημερίας και την περίοδο που οι Μέδικοι μεσουρανούσαν, συμβόλιζε τον πολιτισμό, τη σοφία και τη λογιοσύνη, η οποία κυριαρχεί με ιπποτικότητα σοφία και αμυντικό προσανατολισμό, σε όλες τις πόλεις και στα  κράτη ή τα ελέγχει, ή της είναι υποδεέστερα, άρα λοιπόν μιλάμε για ένα πίνακα με φιλοσοφικό περιεχόμενο.

Προτεινόμενα.

Η τέ­χνη του 19ου αιώ­να

Μια κριτική ιστορία

Προ­ϊ­όν συγ­γρα­φής από μια εξαι­ρε­τι­κή ομά­δα έγκρι­των ιστο­ρι­κών, η πέ­μπτη έκ­δο­ση του Η τέ­χνη του 19ου αιώ­να: Μια κρι­τι­κή ιστο­ρία πα­ρου­σι­ά­ζει έγ­χρω­μα έρ­γα τέ­χνης σε όλες τις σε­λί­δες του, νέ­ες εισα­γω­γές σε κά­θε κε­φά­λαιο, δι­ε­ρευ­νή­σεις των αντι­λή­ψε­ων-κλει­δών και χρή­σι­μη εκ­παι­δευ­τι­κή στή­ρι­ξη.

Με έμ­φα­ση στη ζω­ντά­νια της τέ­χνης του 19ου αιώ­να, οι συγ­γρα­φείς απο­δει­κνύ­ουν τον τρό­πο με τον οποίο πί­να­κες, γλυ­πτά, χα­ρα­κτι­κά και σχέ­δια των Ντα­βίντ, Ζε­ρι­κό,Τέρ­νερ, Χό­μερ, Κά­σατ, Ρο­ντέν, βαν Γκογκ και πολ­λών άλ­λων πα­ρα­μέ­νουν ουσι­ώ­δη μέ­χρι σή­με­ρα. Με όχη­μα το συ­ναρ­πα­στι­κό και σα­φές κεί­με­νο τους, οι συγ­γρα­φείς απο­κα­λύ­πτουν τους τρό­πους με τους οποί­ους οι προ­βλη­μα­τι­σμοί σχε­τι­κά με την τά­ξη και το φύ­λο, τη φυ­λή και την εθνι­κό­τη­τα, τη νε­ω­τε­ρι­κό­τη­τα και την πα­ρά­δο­ση του λα­ϊ­κού και του υψη­λού πο­λι­τι­σμού –αντι­λή­ψεις που απα­σχό­λη­σαν όλη τη δι­άρ­κεια του δε­κά­του ενά­του αιώ­να– κι­νη­το­ποί­η­σαν τους καλ­λι­τέ­χνες και προ­ω­θή­θη­καν από τα υπό εξέ­τα­ση κι­νή­μα­τα.

Η πα­ρού­σα πέ­μπτη έκ­δο­ση έχει ανα­θε­ω­ρη­θεί προ­σφέ­ρο­ντας κα­λύ­τε­ρη κα­τα­νό­η­ση και προ­σβα­σι­μό­τη­τα:

Οι εισα­γω­γές στο κά­θε κε­φά­λαιο πα­ρέ­χουν σύ­ντο­μες προ­ε­πι­σκο­πή­σεις που βο­η­θούν τους ανα­γνώ­στες να προ­σα­να­το­λι­στούν ως προς το πε­ρι­ε­χό­με­νο.

Τα έν­θε­τα/συ­μπλη­ρω­μα­τι­κά κεί­με­να υπο­γραμ­μί­ζουν τις κα­τα­βο­λές και τη ση­μα­σία βα­σι­κών αντι­λή­ψε­ων του δε­κά­του ενά­του αιώ­να, όπως της φυ­λής, της οικο­λο­γί­ας, της πρω­το­πο­ρί­ας και της εξέ­λι­ξης.

Οι ερω­τή­σεις προς πε­ραι­τέ­ρω συ­ζή­τη­ση δί­νουν έμ­φα­ση σε ιστο­ρι­κές δι­α­μά­χες και θέ­μα­τα για συ­ζή­τη­ση μέ­σα στην τά­ξη.

Το γλωσ­σά­ρι, η βι­βλι­ο­γρα­φία και η γε­νι­κή εισα­γω­γή έχουν ανα­θε­ω­ρη­θεί για να προ­σφέ­ρουν πε­ρισ­σό­τε­ρη υπο­στή­ρι­ξη και σα­φέ­στε­ρη δι­α­τύ­πω­ση.

Ο Στί­βεν Φ. Άι­σεν­μαν είναι κα­θη­γη­τής της Ιστο­ρί­ας της Τέ­χνης στο Πα­νε­πι­στή­μιο Northwestern. Είναι συγ­γρα­φέ­ας των The Temptation of Saint Redon και Gauguin’s Skirt. Έχει επι­με­λη­θεί πλή­θος εκ­θέ­σε­ων, όπως Design in the Age of Darwin, The Ecology of Impressionism και William Blake in the Age of Aquarius. Ο Αισεν­μαν είναι συν-ιδρυ­τής και δι­ευ­θυ­ντής πο­λι­τι­κής και επι­κοι­νω­νί­ας στην πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κή ΜΚΟ Anthropocene Alliance.

Ο Brian Lukacher δι­δά­σκει στο Τμή­μα Τέ­χνης τουVassar College από το 1986. Η δι­δα­σκα­λία επι­κε­ντε­ώ­νε­ται στον κοι­νω­νι­κό σχη­μα­τι­σμό της ευρω­πα­ϊ­κής οπτι­κής κουλ­τού­ρας και τις φι­λο­σο­φι­κές και λο­γο­τε­χνι­κές της σχέ­σεις από το Δι­α­φω­τι­σμό μέ­χρι το κα­τώ­φλι του μο­ντερ­νι­σμού.

Ο Thomas E. Crow είναι Αμε­ρι­κα­νός ιστο­ρι­κός τέ­χνης και κρι­τι­κός της τέ­χνης γνω­στός για τις με­λέ­τες του πά­νω στον ρό­λο της τέ­χνης στη σύγ­χρο­νη κοι­νω­νία και τον πο­λι­τι­σμό. Από το 2007, ο Crow υπη­ρε­τεί ως κα­θη­γη­τής Σύγ­χρο­νης Τέ­χνης στο Ιν­στι­τού­το Κα­λών Τε­χνών της Νέ­ας Υόρ­κης.

Η Linda Nochlin (1931–2017), που χα­ρα­κτη­ρί­στη­κε από τους The New York Times ως «εφευ­ρέ­της της ιστο­ρί­ας της φε­μι­νι­στι­κής τέ­χνης», ήτα κα­θη­γή­τρια της σύγ­χρο­νης τέ­χνης στο Ιν­στι­τού­το Κα­λών Τε­χνών του Πα­νε­πι­στη­μίου της Νέ­ας Υόρ­κης. Έγρα­ψε εκτε­νώς για θέ­μα­τα φύ­λου στην ιστο­ρία της τέ­χνης και για τον Ρε­α­λι­σμό του 19ου αιώ­να.

Η Frances K. Pohl, είναι κα­θη­γή­τρια Ιστο­ρί­ας της Τέ­χνης στο Pomona College στο Κλά­ρε­μοντ της Κα­λι­φόρ­νια. Έί­ναι Κα­να­δή που ζει στις Ηνω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες. Έχει γρά­ψει δύο βι­βλία και πολ­λά δο­κί­μια για τον Αμε­ρι­κα­νό καλ­λι­τέ­χνη Ben Shahn. Εν­δι­α­φέ­ρε­ται επί­σης για την τέ­χνη και την πο­λι­τι­κή, ιδι­αί­τε­ρα στις Ηνω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες του 20ού αιώ­να.

Οι απόψεις του εκάστοτε άρθρου, αντικατοπτρίζουν την προσωπική άποψη του συντάκτη. Προτείνουμε, ο εν δυνάμει αναγνώστης, αφενός να προβαίνει σε έλεγχο αγοράς, για την εύρεση της πιο συμφέρουσας τιμής, αφετέρου κατά  την αγορά, να επισκέπτεται  οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο, ώστε να ελέγξει από μόνος του, κατά πόσο το συγκεκριμένο ανάγνωσμα, καλύπτει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του.