Τι είναι η δημιουργική γραφή;
“Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που δεν σε κρίνουν,
και όταν είσαι με κάποιον που δεν σε κρίνει, μπορείς
να ενεργείς ελεύθερα και ενεργώντας ελεύθερα, μπορείς
να ανακαλύψεις πώς είσαι στ’ αλήθεια, και μπορεί ακόμα
και να σου αρέσει ο εαυτός σου, γιατί ο λόγος που
νιώθουμε άσχημα, είναι ότι δεν μας αρέσει ο εαυτός μας.
Όταν βρίσκεσαι με κάποιον που δεν σε κρίνει, που
σε περιβάλλει με ελευθερία, μπορείς να ενεργείς
με ένα είδος εγκατάλειψης, ένα είδος ανεμελιάς
και ίσως να δεις, πως, όταν ενεργείς ελεύθερα
δεν είσαι και τόσο κακός τύπος,
κι έτσι νιώθεις πολύ καλύτερα.”
Ο Λέοναρντ Κοέν με δικά του λόγια αποτυπώνει ένα βασικό στοιχείο της δημιουργικής γραφής, την ελευθερία!
Τι είναι η δημιουργική γραφή;
Η Δημιουργική γραφή ως όρος αποτελεί στην ουσία μια τυπική μετάφραση του ξενόγλωσσου όρου «creative writing».
Δημιουργική γραφή, είναι όλο αυτό που έχουμε μέσα μας και θέλουμε να το περάσουμε στο χαρτί.
Εμπεριέχει τόσο την τεχνική, όσο και τη φαντασία, ωστόσο, είναι βίωμα και μυθοπλασία- βίωμα διότι μεταφέρεται τουλάχιστον στα πρώτα έργα αυτό που έχουμε ζήσει, αυτό που κουβαλάμε από το περιβάλλον μας, οι εικόνες, οι σκέψεις, οι πεποιθήσεις- είμαστε εμείς. Είναι το μέρος που μπορούμε να είμαστε ο εαυτός μας.
Είναι ο τρόπος να ονομάσουμε τα πράγματα, να τα κατανοήσουμε, ο τρόπος που βλέπουμε τη ζωή όπως λένε οι ποιητές . Είναι μια διαρκής μετάπλαση, μετεξέλιξη, μια προσπάθεια να κάνουμε δικό μας αυτό που διαβάζουμε, πριν γράψουμε.
Ένα σπουδαίο μυαλό δε γράφει απαραιτήτως ένα καλό κείμενο, ούτε το ταλέντο μπορεί να παρακάμψει τη σκληρή δουλειά.
Είναι σβήσιμο, γράψιμο, πειραματισμός ,αυτοκριτική, απόρριψη, αποδοχή, σβήσιμο και γράψιμο, σβήσιμο και γράψιμο, είναι μια διαδικασία μετάπλασης.
Κάθε κείμενο και καθένας από εμάς δε μπορεί να μπει σε καλούπι, αυτό το οποίο μπορεί να κάνει είναι να μάθει τις οδούς, περπατώντας και με τα ονόματα τους, κατόπιν, να βαδίσει το γραπτό του σε εκείνες και ακόμη περισσότερες.
Η δημιουργική γραφή δεν αποτελεί μια καινοτομία, οι περισσότεροι την έχουμε χρησιμοποιήσει στις σχολικές αίθουσες δίχως να την ονομάσουμε έτσι.
Ως όρος είναι καταχρηστικός, διότι η γραφή από μόνη της είναι κάτι δημιουργικό και σαφώς μπορεί να περιλάβει την αντιγραφή όπως σημείωσε ο Σεφέρης.
Ωστόσο είναι και μια μορφή τέχνης και ως κύριο χαρακτηριστικό της έχει την επικοινωνία.
Ο συγγραφέας ζητά την επικοινωνία με τον αναγνώστη του. Μια επικοινωνία που για να είναι αμφίπλευρη θα πρέπει να εμπεριέχει και τον αναγνώστη, άρα θα πρέπει και ο αναγνώστης να επικοινωνεί. Πως; Με ερωτήσεις και με τις απαντήσεις που θα δίνει μέσα από το κείμενο.
Με το υλικό της σκέψης που θα λαμβάνει και θα το χρησιμοποιεί μετά το πέρας της ανάγνωσης, με τους προβληματισμούς και τα διλήμματα, με τα σημεία που θα πρέπει να λάβει θέση στην πλοκή ή θα πρέπει να τον προβληματίσουν για άλλους λόγους -όταν πρόκειται π.χ. για συλλογικά θέματα.
Αν είναι έτσι λοιπόν το ταλέντο περνά στη δεύτερη κατηγορία μιας και ταλέντο έχουμε λίγο πολύ όλοι.
Τι είναι αυτό όμως που κάνει τον καλλιτέχνη ή το συγγραφέα; Η δουλειά, σε ποσοστό,95%.
Αν φέρουμε στο μυαλό μας ένα ογκώδες μυθιστόρημα θα σκεφτούμε φυσικά το ίδιο, αν όμως διαβάσουμε και απολαύσουμε ένα ολιγόστιχο ποίημα; Εκεί τι υπάρχει άραγε; Δουλειά ή έμπνευση;
Ποιητής για τον Καβάφη είναι ο άνθρωπος αυτός ο οποίος αναλαμβάνει να τελειώσει τη δουλειά.
Όπως λοιπόν μερικές φορές η όρεξη μας έρχεται πριν το φαγητό και άλλες κατά τη διάρκεια ,με το ίδιο τρόπο και η έμπνευση έρχεται πριν ή κατά τη διαδικασία της γραφής.
Έτσι λοιπόν όλα εξαρτώνται από τη δουλειά και την ωρίμανση τόσο τη δική μας όσο και του γραπτού.
Η λογοτεχνική συγγραφή έχει ένα δικό της σύνολο κανόνων ύφους και προ απαιτούμενων, συνιστά μια μορφή τέχνης, προϋποθέτει ένα σύνολο τεχνικών που μαθαίνονται και εξελίσσονται συνεχώς.
Γραφή είναι μια μορφή ψυχικής εκτόνωσης, εσωτερικής λύτρωσης και ψυχικής απελευθέρωσης του ατόμου. Η έκδοση σαφώς και δε θα πρέπει να αποτελεί αυτοσκοπό.
Επίσης, η Δημιουργική γραφή εμπεριέχει και μια πτυχή διασκέδασης, συνδέεται σαφέστατα με δεξιότητες και λειτουργίες που συναντά κανείς στο παιχνίδι, όπως την αίσθηση περιπέτειας, της φαντασίας, της περιέργειας, του πειραματισμού.
Τι θα γράψουμε και που θα εξασκηθούμε λοιπόν; Τι θα δημιουργήσουμε;
Τι σημαίνει ιστορία και τι πλοκή; Ποιο από τα δύο εξασκούμε στη δημιουργική γραφή;
Ένας Πρωθυπουργός πέθανε ένα χειμωνιάτικο πρωί στη βίλα του και τον έθαψαν- ιστορία.
Ένας Πρωθυπουργός πέθανε ένα χειμωνιάτικο πρωί στη βίλα του, πίνοντας κρασί δηλητηριασμένο από την υπηρέτρια και τον έθαψαν -πλοκή.
Γιατί η πλοκή -όπως θα δούμε παρακάτω, απαντά σε ερωτήματα τι θα γίνει αργότερα, για ποιο λόγο έγινε αυτό το γεγονός; Δημιουργεί λοιπόν άμεσα δεσμούς με τον αναγνώστη και τον κρατά σφιχτά δεμένο στις σελίδες.
Είμαστε φτιαγμένοι να διαβάζουμε;
Όχι, ως άνθρωποι δεν είμαστε κατασκευασμένοι να διαβάζουμε. Σε αντίθεση με τα συστατικά μέρη της ανάγνωσης, όραση – ομιλία δεν υπάρχουν γονίδια που να αφορούν αποκλειστικά την ικανότητα ανάγνωσης άρα δεν κληρονομούνται είναι μια ικανότητα του ανθρωπίνου εγκέφαλου ο οποίος αναδιατάσσεται προκειμένου να εκμάθει μια νέα νοητική λειτουργεία.
Πως ξεπεράστηκε;
Πρώτον, εφευρέθηκε η γραφή 3 περίπου χιλιάδες χρόνια πριν.
Το πριν εννοούμε την προϊστορία. Σαφή χρονολόγηση και αυστηρή, δεν υπάρχει σε καμία περίπτωση αλλαγής διότι ως γνωστόν κάθε αλλαγή ήταν αργή, οδυνηρή και δύσκολα αποδεκτή..
Δεύτερον ο εγκέφαλος έπρεπε να εκπαιδευτεί και αυτό επιτεύχθηκε σταδιακά.
Τρίτον έπρεπε να αρθούν οι επιφυλάξεις που καραδοκούν σε κάθε τι νέο.
Ο Σωκράτης πολέμησε παθιασμένα τη διάδοση του γραπτού λόγου στην εκπαίδευση των νέων υποστηρίζοντας σθεναρά την άκαμπτη αφωνία των γραπτών λέξεων, επίσης υποστήριξε πως αδυνατίζει την ανθρώπινη μνήμη αλλά και καθιστά το περιεχόμενο του γραπτού λόγου έρμαιο παρερμηνείας από τον καθένα.
Η οποία υποκειμενικότητα σαφώς εμπεριέχεται στα γραπτά μας τα οποία θα ακολουθήσουν και φυσικά θα πρέπει να είναι σεβαστή.
Ότι μας αρέσει, δεν μπορεί να είναι λάθος.
Επίσης, όταν σκεφτόμαστε πως αυτό που γράψαμε είναι λάθος, ίσως, κάνουμε λάθος!
Εδώ, θέλουμε «αλήθειες» -εντός εισαγωγικών- διότι θα είναι αποκύημα της φαντασίας, ωστόσο, θα είναι αντανάκλαση του εσωτερικού μας κόσμου, θα είναι οι δικές μας, αλήθειες.
Μη ξεχνάτε πως το λάθος είναι υποκειμενικό, αυτό που για εσάς είναι λάθος για κάποιον άλλο είναι απολύτως σωστό, οπότε δε πετάμε γραπτό με τη σκέψη «πως θα ακουστεί;»
Έχουμε το θάρρος της γνώμης μας.
Γένος και είδος
Γένος ονομάζεται το σύνολο των ειδών που είναι συγγενή μεταξύ τους.
Είδος ονομάζεται το μέλος ενός ευρύτερου γένους, το οποίο έχει κάποια
ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που το διαφοροποιούν από άλλα είδη που ανήκουν
στο ίδιο γένος, π.χ. στο γένος ποίηση, ανήκουν τα είδη της λυρικής και της
επικής ποίησης. Π.χ.
Εξωλογοτεχνικά γένη
Εξωλογοτεχνικά γένη (ή σύμφωνα με άλλη ορολογία χρηστικά κείμενα)
ονομάζονται τα κείμενα που δεν είναι από πριν αισθητικά φορτισμένα). Είδη χρηστικών κειμένων είναι η επιστολή, το ημερολόγιο, η βιογραφία, το δοκίμιο κτλ.
Λογοτεχνικά γένη
Λογοτεχνικά γένη είναι το έπος (αφηγηματικά κείμενα), το δράμα (θεατρικά
κείμενα) και η ποίηση (σύμφωνα τουλάχιστον με ένα κύριο και ιστορικά
καθιερωμένο ορισμό, διότι για τον καθορισμό των γενών και των ειδών υπήρξε
μεγάλη συζήτηση τόσο τον 19ο όσο και 20ό αιώνα).
Γραμματεία
Γραμματεία είναι το σύνολο των γραπτών μνημείων μιας εθνικής και
γλωσσικής κοινότητας ανεξάρτητα από την αισθητική τους φόρτιση και
αξιολόγηση σε καθορισμένη χρονική περίοδο, επομένως και τα εξωλογοτεχνικά
γένη ή χρηστικά κείμενα, μας οδηγούν στον όρο γραμματεία παρά λογοτεχνία.
Λογοτεχνία
Το ερώτημα «Τι είναι η λογοτεχνία;», το οποίο αποτελεί το επίκεντρο των
γραμματολογικών σπουδών, είναι εξαιρετικά δύσκολο να απαντηθεί με
ακρίβεια και πειστικότητα, καθώς είναι συνυφασμένο με τις εκάστοτε αισθητικές
απόψεις κάθε εποχής.
Όπως Ρομαντισμός, είχε άλλο περιεχόμενο τον 19ο αιώνα και άλλο στην εποχή μας.
Η σύγχρονη έννοια της λέξης λογοτεχνία καθιερώθηκε
στα τέλη του 18ου αιώνα από τους Γερμανούς ρομαντικούς θεωρητικούς, ενώ
στην Ελλάδα χρησιμοποιήθηκε με αυτή τη σημασία ένα περίπου αιώνα
αργότερα.
Παραλογοτεχνία
Αποδίδεται σε συγκεκριμένα είδη, κατά κύριο λόγο μυθοπλαστικής
πεζογραφίας και γενικά αφήγησης, όπως διηγήματα και μυθιστορήματα
αστυνομικά, κατασκοπευτικά και επιστημονικής φαντασίας, ερωτικές και
αισθηματικές ιστορίες, ιστορίες τρόμου (thriller).
Λογοτεχνικός Κανόνας
Ο όρος χρησιμοποιείται για να δηλώσει:
α) τους καταλόγους συγγραφέων και έργων που θεωρούνται πολύ
σημαντικά ή κλασικά και
β) το σύνολο των κειμένων που είναι βέβαιο ότι ανήκουν σε έναν
συγγραφέα, δεν περιλαμβάνει δηλαδή τα αμφισβητούμενα έργα.
Τι μας προσφέρει η δημιουργική γραφή;
-Μας προσφέρει κατ’ αρχάς, γνώση τεχνικών και τρόπων, ώστε να μπορέσουμε να μεταφέρουμε στο χαρτί αυτά που πάντα είχαμε στο μυαλό μας.
-Βοηθά στην ανάπτυξη κριτικής και δημιουργικής σκέψης.
-Κινητοποιεί τη φαντασία μας και την ωθεί έξω από τα καθιερωμένα, καλλιεργούμε τη δεξιότητα της αφήγησης, πετυχαίνουμε μια πιο γρήγορη γλωσσική καλλιέργεια και αναπτύσσουμε την επικοινωνία μας με τους άλλους γύρω μας. Έτσι, δημιουργείται πιο εύκολα, κλίμα συντροφικότητας και δημιουργικότητας. Μπορούμε πλέον να ανακαλύψουμε τα σημαντικά και αξιόλογα μέρη ενός κειμένου, σκηνικό ,χαρακτήρας και κατάκτηση του κτλ. Έχουμε τη δυνατότητα να μεταδίδουμε τις πληροφορίες και τα μηνύματα του κειμένου. Τάξη στο γραπτό και προφορικό μας λόγο. Ικανότητα να αναλύουμε ένα κείμενο.
Θα γνωρίσουμε όλα τα λογοτεχνικά είδη ,μυθιστόρημα,διήγημα,νουβέλα,ποίηση,παραμύθι,θεατρικό,φανταστικό -τα χαρακτηριστικά τους και θα απαντάμε στα συνήθη ερωτήματα:
Γιατί δε μπορώ να γράψω; Γιατί φοβάμαι την αποτυχία;
Από που έρχεται η έμπνευση; Πως εμπνεόμαστε; Είναι αρκετή; Από που έρχονται οι ιδέες;
Πως επιλέγω θέμα; Πως περιγράφω; Από που αρχίζω και πως τελειώνω;
Τι είναι η πλοκή, τα μοτίβα και πως θα καταφέρω να δημιουργήσω μια ενδιαφέρουσα ιστορία;
Πως θα καταφέρω να βγάλω στην επιφάνεια τα συναισθήματα του αναγνώστη;
Συγγραφικά τρυκ. Ποια τα μυστικά της αφήγησης, περιγραφής;
Τι είναι το παραμύθι-μύθος-θρύλος και για ποιους λόγους επιβιώνουν στην εποχή μας;
Τι προσφέρει στα παιδιά; Για ποιους λόγους είναι απαραίτητα;
Γιατί το παιδί μου δε διαβάζει;
Για ποιους λόγους πολλοί ενήλικες επιμένουν να διαβάζουν παραμύθια;
Πόσο εύκολο είναι να γράψω ένα παραμύθι;
Όλα όσα λένε πως είναι, είναι όντως παραμύθια;
Τα παραμύθια τελικά, λένε όντως, παραμύθια;
Πως δημιουργώ ένα αστυνομικό, ιστορικό ή ένα μυθιστόρημα φαντασίας;
Τι είναι η θεατρική, δημοσιογραφική γραφή;
Γιατί ένα διήγημα είναι πιο “δύσκολο” από ένα μυθιστόρημα;
Πως δημιουργώ ένα χαρακτήρα; Ποια τα συνήθη λάθη; Πως τον κάνω ελκυστικό;
Αποτελεί η τεμπελιά και το λευκό χαρτί μέρος της δημιουργικής γραφής;
Πως βαριέται ο αναγνώστης;
Έτσι, η δημιουργική γραφή μας εξασκεί στους τρόπους, ώστε να κάνουμε τα γραπτά μας τεχνικά άρτια, ελκυστικά και γιατί όχι, έτοιμα για έκδοση.
Μέινετε “συντονισμένοι”.
Οι απόψεις του εκάστοτε άρθρου, αντικατοπτρίζουν την προσωπική άποψη του συντάκτη. Προτείνουμε, ο εν δυνάμει αναγνώστης, αφενός να προβαίνει σε έλεγχο αγοράς, για την εύρεση της πιο συμφέρουσας τιμής, αφετέρου κατά την αγορά, να επισκέπτεται οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο, ώστε να ελέγξει από μόνος του, κατά πόσο το συγκεκριμένο ανάγνωσμα, καλύπτει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του.
